รูปแบบการจัดสวนที่เหมาะกับบ้านของคุณ

รูปแบบการจัดสวนนั้นถือว่าเป็นบ่งบอกรสนิยมของเจ้าของบ้านอย่างหนึ่ง ซึ่งการจัดสวนจะไม่มีรูปแบบที่ตายตัว สามารถปรับเปลี่ยนได้ตลอดเวลาตามลักษณะของพื้นที่และความต้องการของผู้จัด ในบทความนี้จะมาแนะนำถึงการจัดสวนในรูปแบบต่าง ๆ ให้ลองนำไปประยุกต์ใช้ตามความชอบ ความเหมาะสมของพื้นที่ รวมไปถึงแนะนำพันธุ์ไม้ต่าง ๆ ที่เหมาะสมกับการจัดสวนในรูปแบบนั้น ๆ อีกด้วย

1. สวนประดิษฐ์

สวนประดิษฐ์เป็นอีกหนึ่งรูปแบบการจัดสวนที่ได้รับความนิยมมาก ลักษณะของสวนประดิษฐ์ก็ตรงตัวตามชื่อ คือสวนที่ประดิษฐ์ขึ้นมาจะมีรูปแบบที่เป็นเป็นระเบียบ ดูหรูหรา จัดสวนตามรูปทรงต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นสามเหลี่ยม สี่เหลี่ยม วงกลม ซึ่งจะจัดวางในตำแหน่งที่เหมาะสม โดยภาพรวมของสวนประดิษฐ์นั้นจะเน้นไปที่ความสมดุลของการจัดสวนให้เข้ากับพื้นที่อย่างเป็นระเบียบนั่นเอง

จุดเด่นของสวนประดิษฐ์นอกจากการจัดสวนที่เน้นความสมดุลและเป็นระเบียบแล้วนั้น ยังเป็นการเน้นสีสันของพรรณไม้ต่าง ๆ ที่นำมาใช้ โดยจะเน้นการตัดกันของสีต่าง ๆ อย่างเช่น ดอกไม้สีจัดจ้านตัดกับหญ้าสีเขียว หรือสีเขียวของต้นไม้ตัดกับกรวด ชุดโต๊ะเก้าอี้สีทองตัดกับรูปปั้นสีขาว เป็นต้น
 
สวนประดิษฐ์นั้นสามารถจัดได้ในทุกพื้นที่ตามแต่ความต้องการของเจ้าของบ้าน ไม่ว่าจะเป็นหน้าบ้าน หลังบ้าน หรือข้างบ้าน เพียงแค่ต้องมีพื้นที่พอสมควร เพราะสวนประดิษฐ์นั้นเน้นในเรื่องของการจัดวางที่สมดุล ซ้ายขวาต้องเท่ากัน เน้นความหรูหรา ซึ่งส่วนมากสวนประดิษฐ์นั้นจะเป็นสวนรับแขก จึงนิยมจัดไว้หน้าบ้านหรือข้างบ้านมากกว่า
 
การตกแต่งสวนประดิษฐ์นั้นเน้นที่รูปทรงเป็นหลัก โดยที่รูปทรงสำหรับของตกแต่งจะเน้นที่ความลงตัวรับกับแปลนสวนทั้งหมด ซึ่งของตกแต่งที่นิยมได้แก่น้ำตกจำลอง รูปปั้น ระแนง ศาลา ชุดเฟอร์นิเจอร์สไตล์ยุโรป รวมไปถึงแปลงกรวด และสนามหญ้าเป็นต้น  
 
ส่วนต้นไม้ที่นิยมใช้กับสวนประดิษฐ์นั้นก็แบ่งเป็น 2 ประเภทคือไม้เตี้ยและไม้สูง เนื่องจากต้องการให้สวนนั้นดูมีมิติ ไม้สูงที่นิยมก็จะเป็นจำพวก แก้ว โมก สนต่าง ๆ ข่อย และตะโก ซึ่งเป็นไม้ที่ไม่สูงมาก ไม่นิยมใช้ไม้ยืนต้นขนาดใหญ่ ส่วนไม้เตี้ยจะเป็นไม้ดอกต่าง ๆ ที่มีสีสันสดใสตัดกับความเขียวของไม้สูง เพื่อเน้นรูปร่างของสวนให้ชัดเจน แต่จะไม้เตี้ยกับไม้สูงนั้นจะมีขนาดไม่แตกต่างกันมากนัก

2. สวนธรรมชาติ

สวนธรรมชาติคือการจัดสวนให้มีรูปแบบใกล้เคียงกับธรรมชาติมากที่สุด ซึ่งจะอิงกับธรรมชาติแบบไหนก็ได้ จะเป็นเหมือนป่าโปร่ง ป่าดิบชื้น ป่าริมน้ำ หรือริมทะเลล้วนถือว่าเป็นการจัดสวนแบบธรรมชาติทั้งสิ้น โดยที่ไม่มีรูปแบบตายตัว ซึ่งการจัดสวนแบบนี้จะเน้นในเรื่องของความอิสระ อาจจะมีแค่โครงกว้าง ๆ แล้วที่เหลือก็จัดวางต้นไม้ให้ลงตัวตามความเหมาะสม
 
จุดเด่นของสวนธรรมชาติคือการเลียนแบบธรรมชาติให้เหมือนที่สุด เพื่อให้รู้สึกเหมือนว่าสวนนี้เกิดขึ้นมาเองตามธรรมชาติ การจัดวางต้นไม้มีความเป็นอิสระ ไม่เป็นแถว ไม่เรียบ มีความสูงต่ำของพื้นที่ อาจจะมีน้ำตก บ่อน้ำ บ่อเลี้ยงปลา ก้อนหิน ตอไม้ เข้ามาประกอบตามแต่ความต้องการ ทั้งนี้สวนธรรมชาติเป็นการนำธรรมชาติในรูปแบบที่เจ้าของบ้านชอบเข้ามาไว้ในบริเวณบ้านนั่นเอง
 
ส่วนวิธีการจัดสวนธรรมชาตินั้นถ้าเป็นไปได้ควรมีเนื้อที่สำหรับจัดสวนกว้างพอสมควร เพราะว่ามีการลงไม้ใหญ่เข้ามาด้วย แต่สวนธรรมชาตินั้นควรคำนึงถึงทิศทางของแสงแดด ความชื้น และลมด้วย เพราะมีความเกี่ยวข้องมาในเรื่องการเติบโตของพืช เนื่องจากเน้นพืชป่าพืชธรรมชาติเป็นหลัก ดังนั้นสวนธรรมชาติจึงควรจัดในที่กว้าง มีแดดส่องถึง มีลมผ่าน ซึ่งควรจะเป็นพื้นที่หน้าบ้าน หรือบริเวณที่ได้รับแดดในตอนเช้า
 
สำหรับต้นไม้ที่เหมาะสมกับรูปแบบของสวนธรรมชาตินั้นควรจะเป็นไม้ที่มีขนาดกลาง หรือไม้ที่มีขนาดใหญ่หากบ้านบริเวณที่กว้างขวางพอ ซึ่งส่วนมากที่นิยมจะเป็นไม้ป่าประเภทต่าง ๆ แล้วตัดด้วยพันธุ์ไม้ขนาดเล็กที่มีสีสันอย่างเช่นกล้วยไม้ หรือไม้ใบสีต่าง ๆ ไม้เลื้อย รวมไปถึงที่ปลูกไว้คลุมดินอย่างเช่น มอส หรือเฟิร์น ส่วนของประดับนั้นไม่มีอะไรตายตัวปรับเปลี่ยนได้ตามรูปแบบสวนที่ต้องการจะจัด

3. สวนจินตนาการ     

สวนจินตนาการนั้นเป็นสวนที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัวสูงมาก เนื่องจากเป็นสวนที่จัดตามความคิด และความรู้สึกที่ประทับใจจากเรื่องราวต่าง ๆ แล้วมาจำลองไว้ในรูปแบบของการจัดสวนนั่นเอง สวนจินตนาการนั้นส่วนมากจะจัดในรูปแบบของนิทรรศการ หรือจัดในโอกาสพิเศษต่าง ๆ มากกว่าจะเป็นการจัดสวนตามปกติ
 
จุดเด่นของสวนจินตนาการนั้นจะเป็นการจำลองความชอบเฉพาะของแต่ละบุคคล โดยมีการนำสิ่งก่อสร้างที่เป็นสถาปัตยกรรมอย่างเช่น ประตู กำแพง เสาปูน รูปปั้น หรือจำลองสิ่งก่อสร้างต่าง ๆ มาไว้ในสวน อย่างเช่น มีความชื่นชอบฉากในภาพยนตร์หรือประวัติศาสตร์ในบางยุคสมัย ก็นำจินตนาการนั้นมาจัดเป็นสวนให้เหมือนกับความชื่นชอบนั่นเอง อาจจะเป็นสวนริมกำแพงเมืองโบราณ หรือป่าเวทมนตร์เป็นต้น
 
บริเวณที่เหมาะสมสำหรับการจัดสวนจินตนาการไม่มีการกำหนดตายตัว เพราะรูปแบบของสวนจินตนาการนั้นแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล จะเป็นบริเวณไหนของบ้านก็ได้แล้วแต่จินตนาการ ของผู้จัด ดังนั้นสวนจินตนาการจะอยู่บริเวณไหนของบ้านก็ได้ไม่มีกฎตายตัว
 
ต้นไม้หรือของประดับในสวนจินตนาการนั้นสามารถใช้ได้ทุกแบบตามความเหมาะสมของสถานที่ จินตนาการของเจ้าของ และธรรมชาติของไม้ที่จะนำจัดสวน ถ้าจัดแบบถาวรในบริเวณบ้านเพียงแค่ดูบริเวณที่ต้องการจัดสวนว่าโดนแดดมากขนาดไหน มีความชื้นมากน้อยเพียงใด มีลมพัดผ่านหรือไม่ แล้วเลือกพันธุ์ไม้เหมาะสมมาเติมเต็มจินตนาการได้เลย    

4. สวนนามธรรม

สวนนามธรรมนั้นถือได้ว่าเป็นสวนในรูปแบบใหม่ เพราะว่าเพิ่งได้รับความนิยมเมื่อไม่นานนี้เอง ซึ่งสวนนามธรรมนั้นเป็นการจัดสวนที่ไม่ได้อ้างอิงมาจากการจัดสวนในรูปแบบใด ๆ เลย อาจจะเรียกได้ว่าเป็นการสร้างโลกใหม่ของการจัดสวนที่แตกต่างไปจากเดิมโดยสิ้นเชิง เพราะสวนนามธรรมนั้นจะเป็นการจัดสวนที่ได้รับอิทธิพลหรือแรงบันดาลใจมาจากงานศิลปะ โดยเฉพาะงานจิตรกรรม
จุดเด่นของสวนนามธรรมนั้นเป็นการจัดสวนตามอารมณ์ของงานศิลปะที่ซึ่งวางรากฐานบนประโยชน์ใช้สอย กล่าวคือมองว่าจะจัดสวนนี้เพื่ออะไร แล้วจึงนำต้นไม้ต่าง ๆ มาจัดวางให้ลงตัว เปรียบเสมือนการวาดภาพที่มีการกำหนดเค้าโครงของภาพแล้วจึงระบายสีให้ภาพนั้นเสร็จสมบูรณ์ การจัดสวนนามธรรมนั้นคือการจัดสวนที่เน้นการถ่ายทอดอารมณ์ และความรู้สึกของผู้จัดเป็นสำคัญ
 
วิธีการจัดสวนนามธรรมนั้นต้องเริ่มที่การมองภาพกว้าง ๆ โดยการเปรียบบริเวณที่จะจัดสวนนั้นเป็นผืนผ้าใบสำหรับใช้วาดภาพที่เราต้องการ ถ้าการวาดภาพคือการระบายสีสัน การจัดสวนนามธรรมคือการนำต้นไม้ต่าง ๆ มาใช้แทนสีที่ต้องการระบายนั่นเอง ซึ่งจะเน้นไปที่การถ่ายทอดความรู้สึกของผู้จัดสวนเป็นหลัก
 
การจัดสวนนามธรรมจึงเป็นการจัดสวนที่ไม่มีพื้นที่แน่นอน อาจจะเป็นเพียงกระบะทรายแคบ ๆ หรือพื้นที่กว้างเป็นไร่ก็ได้ ซึ่งทั้งหมดนี้อยู่ที่ความต้องการ และความรู้สึกของผู้จัดเป็นหลัก ดังนั้นสวนนามธรรมจึงสามารถจัดได้ทุกที่ที่ต้องการไม่ว่าจะเป็นหน้าบ้าน หลังบ้าน ข้างบ้าน ระเบียงห้อง หรือดาดฟ้าก็สามารถเป็นสวนนามธรรมได้ทั้งนั้น
 
ต้นไม้และของประดับสวนนามธรรมนั้นไม่ตายตัว แต่ส่วนมากจะใกล้เคียงกับการจัดสวนประดิษฐ์รวมกับสวนธรรมชาติ เพราะมีการวางรูปแบบไว้อย่างชัดเจน แต่ชนิดของไม้ที่นำมาจัดจะมีความหลากหลายมากกว่าเพราะเป็นการใช้แรงบันดาลใจร่วมกับทฤษฎีศิลปะ การนำต้นไม้ หรือของประดับมาใส่นั้นจะเน้นไปที่ฟอร์ม และสีสันของไม้ที่จะนำมาจัดเพื่อให้ตรงกับรูปแบบที่ต้องการมากที่สุด จะเห็นได้ว่าการจัดสวนนั้นมีมากมายหลายรูปแบบ และการจัดสวนในแต่ละรูปแบบนั้นล้วนมีหลักการ หรือทฤษฎีต่าง ๆ มาใช้ประกอบ เพื่อให้ได้มาซึ่งสวนในรูปแบบที่แตกต่างกันไป โดยรูปแบบการจัดสวนที่เราได้แนะนำในบทความนี้เป็นเพียงรูปแบบกว้าง ๆ ของการจัดสวนเท่านั้น ไม่ใช่ทั้งหมด และไม่ใช่รูปแบบที่ตายตัว

รูปแบบการจัดสวนต่างๆ ในบทความนี้หวังให้ผู้อ่านสามารถนำไปประยุกต์ใช้ให้เหมาะสมกับความต้องการ และความเหมาะสมของพื้นที่ ซึ่งเราหวังว่าทุกบ้านจะมีสวนในฝันตามแบบของตัวเอง