ถนนที่เดินผ่าน อาคารที่มองเห็น "เซเว่น อีเลฟเว่น"

ดูเหมือนว่าร้านสะดวกซื้อกลายเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตคนไทยวันนี้ไปเรียบร้อย ไม่ว่าจะเป็นเพราะทำเลที่ตั้งอยู่ตามชุมชน ใกล้ตลาด ข้างป้ายรถประจำทาง ไม่ว่าจะเป็นเพราะเวลาที่ให้บริการ ไม่ใช่แค่เจ็ดโมงเช้าถึงสิบเอ็ดโมงกลางคืนตามชื่อร้าน หรือไม่ว่าร้านจะชื่ออะไรก็จะเปิดบริการตลอดวันตลอดคืน ไม่ว่าจะเป็นเพราะสภาพร้านค้าที่สว่างไสว นอกจากจะเห็นเด่นชัดแล้วยังกลายเป็นจุดหมายหรือจุดอ้างอิง  เป็นจุดพักระหว่างทาง หรือพื้นที่ปลอดภัยสำหรับหญิงสาวในยามค่ำคืน ไม่ว่าจะเป็นเพราะบริการเสริมที่ทำให้ร้านสะดวกซื้อกลายเป็นศูนย์ชุมชน

ด้วยเหตุนี้จำนวนร้านสะดวกซื้อจึงเพิ่มขึ้นเป็นหลายพันสาขา ด้วยเหตุนี้ร้านสะดวกซื้อจึงเป็นที่นิยมของลูกค้า แล้วด้วยเหตุนี้ร้านสะดวกซื้อจึงกลายเป็นผู้ร้ายหรือผู้ทำลายกิจการร้านค้าย่อยที่มีอยู่เดิม

เคยเล่าไปแล้วถึงร้านสารพัดสินค้าสมัยพ่อยังอยู่ ต่อมาลดลงมาเหลือเพียงร้านขายเครื่องใช้ในบ้านและเครื่องเสริมสวย เมื่อแม่และพี่สาวเป็นผู้ดูแลกิจการ ตอนแม่อายุครบหกสิบ พวกเราทุกคนเรียนจบมีงานทำกันแล้ว จึงอยากให้แม่ปิดร้าน เลิกทำงาน ทำตัวเป็นข้าราชการเกษียณ แต่แม่ไม่ยอมเพราะยังแข็งแรงและไม่อยากอยู่บ้านแบบเหงาๆ การมาดูแลร้านค้าที่อยู่หน้าตลาดทำให้มีโอกาสพูดคุยกับญาติมิตรและลูกค้าได้ตลอดทั้งวัน   แม่เลยตัดสินใจมาอยู่ประจำร้านเรื่อยมา

ต่อมามีร้านคู่แข่งเพิ่มมากขึ้น กิจการร้านแม่จึงเริ่มถดถอย ประกอบกับแม่เบื่อหน่ายบรรดาผู้ช่วย จึงคิดจะปิดร้านเลิกกิจการ แต่พวกเรากลับคะยั้นคะยอให้ดูแลร้านต่อไป เพราะพบว่าเป็นกิจกรรมที่ดีสำหรับแม่วัยสูงอายุ จนถึงอายุแปดสิบปี แม่ตัดสินใจเด็ดขาดว่าจะเลิกทำงานและปิดร้าน ก็พอดีกับกิจการที่เริ่มเงียบเหงา   ในขณะที่ธุรกิจการค้าแบบโมเดิร์นเทรดทั้งร้านสะดวกซื้อ ศูนย์การค้า และซูเปอร์สโตร์กำลังเบ่งบาน

ต่อมามีผู้มาเช่าร้านแม่เปิดกิจการขายเสื้อผ้า แต่ยังคงดำเนินธุรกิจแบบเดิม กิจการค้าจึงไม่คึกคัก และต้องเลิกสัญญาไปในที่สุด เช่นเดียวกับร้านค้าอื่นในตลาด ที่ส่วนใหญ่เปลี่ยนชนิดสินค้าเป็นอาหารพื้นเมือง สินค้าพื้นเมืองเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวแทน

ดังนั้นเมื่อไม่มีทางเอาชนะยักษ์ใหญ่ได้ แม่ก็เลยเปลี่ยนยุทธวิธีกลายเป็นพวกเดียวกับยักษ์ใหญ่ โดยให้ร้านสะดวกซื้อยี่ห้อดังมาเป็นผู้เช่ารายใหม่ ทุกวันนี้ร้านสะดวกซื้อเปิดร้านสว่างไสว ลูกค้าคึกคัก เลยทำให้กิจการข้างเคียงพลอยดีไปด้วย

ที่สำคัญการเปิดบริการยี่สิบสี่ชั่วโมงช่วยแก้ปัญหาโจรกรรมตอนกลางคืนได้อย่างเบ็ดเสร็จ จากเดิมที่เจ้าของร้านส่วนใหญ่ปิดร้านและกลับไปนอนบ้านอื่น ทำให้กลางคืนเป็นช่วงปลอดผู้คน ผู้ร้ายสามารถแวะเวียนเข้าออกแต่ละบ้านอย่างสะดวก มาบัดนี้ความสว่างไสว เจ้าหน้าที่อยู่ประจำ และลูกค้าแวะเวียนมาตลอดคืน   ทำให้โอกาสดังกล่าวหมดไป เป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ทำให้เพื่อนบ้านล้วนพอใจกับการตัดสินใจไปเข้ากับยักษ์ใหญ่

คงเป็นเพราะโลกหมุนไป นอกจากชีวิตผู้คนเปลี่ยนไป กิจการค้าก็ยังแปรเปลี่ยนไป จากกิจการค้าของพ่อ “แต่ฮกเซ้ง” มาสู่กิจการค้าของแม่ “จุฬาภัณฑ์” และมาถึงกิจการค้าของคนอื่น “เซเว่น อีเลฟเว่น” ทุกสิ่งมีเกิดมีดับ ทุกสิ่งมีความสัมพันธ์เกี่ยวเนื่องกันด้วยประการฉะนี้แล

 

ผู้เขียน  :  ปริญญา  ตรีน้อยใส

นามปากกาของ ศ.ดร.บัณฑิต  จุลาสัย

เจ้าของหนังสือด้านสถาปัตยกรรม ถูกยกย่องจาก Dictionnaire de L'Architecture du XXe Siecle, Editions Hazan, Paris 1996

เป็น 1 ใน 3 สถาปนิกไทยประจำคริสต์ศตวรรษที่ 20