ประปาเวียงพิงค์ฟุ้งปี’57 ชง 16 ล้าน ดัน 31 โปรเจ็กต์รับเมืองขยายตัว

“น้ำ” ถือเป็นปัจจัยสำคัญต่อการดำรงชีวิตของมนุษย์ โดยเฉพาะเมื่อมีการขยายตัวของชุมชนนั้นหมายถึงความเติบโตทางเศรษฐกิจที่จะตามมา ดังนั้นความต้องการใช้น้ำ พื่ออุปโภคบริโภคจึงมีความต้องการเพิ่มขึ้นเช่นกัน ทีมงาน HBG ได้มีโอกาสพูดคุยถึงการดำเนินงานและแผนรองรับการขยายตัวของเมืองเชียงใหม่ในอนาคต กับ การประปาส่วนภูมิภาค (ชั้นพิเศษ) สาขาเชียงใหม่ที่รับผิดชอบดูแลเรื่องน้ำให้กับคนเชียงใหม่ โดยมี “คุณสมเดช คล้ายมาก” ผู้จัดการ การประปาส่วนภูมิภาคสาขาเชียงใหม่ (ชั้นพิเศษ) เป็นผู้ให้ข้อมูลต่างๆ กับทีมงาน HBG

ภารกิจของการประปาส่วนภูมิภาคสาขาเชียงใหม่คืออะไร

กปภ.สาขาเชียงใหม่เป็นหน่วยงานรัฐวิสาหกิจที่ให้บริการน้ำประปาตามนโยบายของรัฐ มีหน้าที่หลัก 3 ประการ ได้แก่ ประกอบและส่งเสริมธุรกิจการประปา-สำรวจจัดหาแหล่งน้ำดิบ, จัดให้ได้มาซึ่งน้ำดิบ พื่อใช้ในการผลิต-จัดส่ง และจำหน่ายน้ำประปา ดำเนินธุรกิจอื่นที่เกี่ยวกับหรือต่อเนื่องกับธุรกิจประปา โดยมีพื้นที่รับผิดชอบจ่ายน้ำในเขตอำเภอเมืองเชียงใหม่ ได้แก่ เทศบาลนครเชียงใหม่ พื้นที่ 40.16 ตารางกิโลเมตร

เทศบาลตำบลสันทรายหลวง พื้นที่ 36 ตารางกิโลเมตร, เทศบาลตำบลช้างเผือก ชุมชนนอกเขตเทศบาล 18 หมู่บ้าน พื้นที่ 6.1ตารางกิโลเมตร, เทศบาลตำบลเชิงดอย อำเภอดอยสะเก็ด พื้นที่ 5 ตารางกิโลเมตร และเทศบาลตำบลยางเนิ้ง อำเภอสารภี พื้นที่ 4.8 ตารางกิโลเมตร และมีหน่วยบริการที่เทศบาลตำบลบ้านกาด อำเภอแม่วาง พื้นที่ 4.6 ตารางกิโลเมตร, อบต.ยุหว่า อำเภอสันป่าตอง พื้นที่ 2.75 ตารางกิโลเมตร รวมทั้งสิ้นประมาณ 99.5 ตารางกิโลเมตร ทั้งนี้ยกเว้นพื้นที่เขตอำเภอสันกำแพง อำเภอสันป่าตอง และอำเภอแม่ริมที่มีการประปาสาขาดูแลอยู่แล้ว

ปริมาณการผลิตและการใช้น้ำในเขตพื้นที่เชียงใหม่เพียงพอหรือไม่อย่างไร

ปัจจุบันมีสถานีผลิตน้ำอยู่ 4 แห่ งได้แก่ สถานีผลิตน้ำแม่กวง, สถานีผลิตน้ำป่าตัน, สถานีผลิตน้ำอุโมงค์และสถานีผลิตน้ำแม่วาง โดยในปี 2555 มีผู้ขอรับการติดตั้งประปาใหม่จำนวน 5,647 ราย แบ่งเป็นที่พักอาศัย ร้อยละ 73.7, ธุรกิจขนาดเล็ก ร้อยละ 14.8, ธุรกิจขนาดใหญ่ ร้อยละ 9.38 และหน่วยงานราชการ ร้อยละ 2.04 ส่วนในปี 2556 นับตั้งแต่วันที่ 31 พฤษภาคมที่ผ่านมามีการขอติดตั้งประปาใหม่จำนวน 4,491 ราย ซึ่งคาดว่าในปี 2556 จะมีจำนวนผู้ขอรับติดตั้งประปาใหม่มากกว่า 6,000 ราย ส่วนหนึ่งมาจากการขยายตัวของเมืองเชียงใหม่ที่รวดเร็ว

ทั้งนี้ปริมาณการใช้น้ำโดยเฉลี่ยของแต่ละครัวเรือนอยู่ที่ 0.98 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน โดยกำลังการผลิตน้ำของการประปาฯ เชียงใหม่อยู่ที่ 140,000 ลูกบาศก์เมตรต่อวัน บริเวณที่มีอัตราการใช้น้ำสูงจะอยู่ในเขตตัวเมืองและมีแนวโน้มจะขยายตัวไปทางสันกำแพง เนื่องจากมีโครงการบ้านจัดสรรและความเจริญจะเกิดขึ้นเป็นจำนวนมาก ทำให้ความต้องการเรื่องน้ำมีมากตามไปด้วย

การจัดสรรงบประมาณของ กปภ.สาขาเชียงใหม่เป็นอย่างไร

กปภ.สาขาเชียงใหม่ได้รับงบประมาณจากกระทรวงมหาดไทย เป็นงบประมาณในส่วนต่างๆ ได้แก่ ส่วนงานซ่อมบำรุงของประปาโดยตรง จำนวน 15 ล้านบาทต่อปี, ค่าจ้างการอ่านมาตรน้ำ จำนวน 6 ล้านบาทต่อปี, ค่าจ้างส่วนงานผลิต จำนวน 6 ล้านบาทต่อปี, ค่าไฟ จำนวน 120 ล้านบาทต่อปี, ค่าสารเคมี จำนวน 50 ล้านบาทต่อปี และค่าจ้างพนักงานประจำและลูกจ้างชั่วคราว จำนวน 106 คน จำนวน 20 ล้านบาทต่อปี รวมทั้งสิ้นประมาณ 217 ล้านบาทต่อปี และยังมีในส่วนการว่าจ้างภาคเอกชนแบบมีสัญญาจ้างระยะเวลา 2 ปีด้วยงบประมาณจำนวน 98 ล้านบาท

ทั้งนี้ในส่วนงบประมาณโครงการวางท่อขยายเขตจำหน่ายน้ำในแต่ละปี ะขึ้นกับการเสนอโครงการต่อส่วนกลาง คือการประปาส่วนภูมิภาคว่าจะพิจารณาอนุมติกี่โครงการ โดยในปี 2555 ได้รับงบประมาณจัดสรรกว่า 6.6 ล้านบาทจากจำนวน 12โครงการ และปี 2556 ได้รับงบประมาณจัดสรรกว่า 8.5 ล้านบาทจากจำนวน 13 โครงการ สำหรับปี 2557 เสนอไปทั้งสิ้นจำนวน 31 โครงการ เป็นงบประมาณทั้งสิ้น 16 ล้านบาท ส่วนใหญ่เป็นโครงการเกี่ยวกับการวางท่อขยายเขต รวมถึงการแก้ไขปัญหาช่วงน้ำแล้งและน้ำหลาก โดยพิจารณาถึงความจำเป็นเร่งด่วน ความต้องการใช้น้ำของและความคุ้มค่าต่อการลงทุน ซึ่งจะมีพื้นที่ครอบคลุมในเขตอำเภอเมืองเชียงใหม่ อำเภอหางดง อำเภอแม่วาง  อำเภอสันทรายและอำเภอสารภี ซึ่งจะทราบผลการพิจารณาโครงการปี 2557 ประมาณไตรมาสที่ 4 นี้ 

การประปาส่วนภูมิภาคสาขาเชียงใหม่

การดำเนินงานและแผนรองรับการขยายตัวของเมืองเชียงใหม่เป็นอย่างไร

กปภ.สาขาเชียงใหม่ได้ดำเนินการตามแผนปีงบประมาณ 2556 ในการอำนวยความสะดวกแก่ผู้ใช้น้ำ จากเดิมมีสถานีผลิตน้ำ 4 แห่ง ขณะนี้ได้ดำเนินการก่อสร้างสถานีผลิตน้ำเพิ่มอีก 2 แห่ง คือสถานีผลิตน้ำแม่แฝก (แห่งใหม่) บริเวณตรงข้ามเทศบาลตำบลแม่แฝก กำลังผลิต 2,000 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง พร้อมทั้งวางท่อส่งน้ำรวมงบประมาณทั้งสิ้น 1,300 ล้านบาท และสถานีผลิตน้ำ Mobile Plant ที่ตำบลป่าแดด

สำหรับโครงการสถานีผลิตน้ำแม่แฝกจะผลิตน้ำประปาและส่งน้ำทางท่อส่งน้ำจาก อบต.แม่แฝกมาสิ้นสุดที่ทางแยกแม่คาวสะอาดใส ไล่ลงมาตามเส้นทางเชียงใหม่-พร้าว ทางหลวงแผ่นดินหมายเลข 1001 โดยบริเวณสามแยกมหาวิทยาลัยแม่โจ้จะวางท่อเชื่อมมาทางซ้ายมือ และวางท่อแยกฝั่งซ้ายเข้าไปยังเทศบาลตำบลป่าไผ่ สิ้นสุดที่หมู่บ้านหนองเต่าคำ ส่วนฝั่งขวาวางท่อมาประสานกับท่อเก่าที่ถนนสันทรายสายเก่า และมีการก่อสร้างสถานีจ่ายน้ำแม่โจ้ (แห่งใหม่) เพื่อเสริมแรงดันน้ำกว่า 2,000 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง บริเวณตรงข้ามหมู่บ้านศิริพร 1 ถนนวงแหวนรอบสาม เพื่อรองรับการขยายตัวของชุมชนเมืองมาทางด้านฝั่งทิศเหนือของเชียงใหม่

นอกจากนี้มีการวางท่อประสานเชื่อมกับท่อส่งน้ำเดิมบริเวณทางแยกแม่คาวสะอาดใสมาตามถนนวงแหวนรอบสอง สิ้นสุดตรงบริเวณแยกแม่เหียะสมานสามัคคี พร้อมแผนเสริมกำลังน้ำจากจากเขื่อนแม่กวงอุดมธารา วางท่อส่งน้ำมาตามทางหลวงหมายเลข 1014 มาประสานกับท่อเดิมบริเวณสี่แยกบ่อสร้างอีกด้วย

ในปี 2556 ยังมีงานก่อสร้าง Mobile Plant ขนาด 500 ลูกบาศก์เมตรต่อชั่วโมง และวางท่อส่งน้ำไปยังพื้นที่ตอนล่างอำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการส่งน้ำครอบคลุมพื้นที่บริเวณตำบลป่าแดดและอำเภอหางดง งบประมาณกว่า 148 ล้านบาท คาดว่าการก่อสร้าง Mobile Plant จะแล้วเสร็จภายในปี 2557

นอกจากนี้โครงการแก้ไขปัญหาน้ำทั้งระบบ ในงบประมาณ 300,000 ล้านบาท ที่รอการพิจารณาจากรัฐบาลจะเป็นการแก้ปัญหาตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ โดยจะดึงน้ำจากแหล่งน้ำที่ไม่เคยมีปัญหาภัยแล้งและมีปริมาณน้ำไม่ต่ำกว่า 4,000,000 ลูกบาศก์เมตร เช่น แม่น้ำโขง, เขื่อนแม่งัด, เขื่อนแม่กวง, เขื่อนภูมิพล เป็นต้น รวมถึงการสร้างเขื่อนและอ่างเก็บน้ำขนาดเล็กให้มีความแข็งแรงมากขึ้น เพื่อให้สามารถรองรับน้ำจากแหล่งน้ำดิบและส่งน้ำผ่านอุโมงค์ขนาดใหญ่ ก่อนกระจายไปตามการประปาและส่งต่อไปยังผู้ใช้น้ำต่อไป

ข้อจำกัดและแนวทางแก้ไขปัญหาในการบริการของ กปภ.สาขาเชียงใหม่คืออะไร

กปภ.สาขาเชียงใหม่มีการอำนวยความสะดวกตลอด 24 ชั่วโมง แต่ด้วยพื้นที่ในความรับผิดชอบของการประปาส่วนภูมิภาคเป็นพื้นที่ที่มีประชาชนอาศัยอยู่กระจัดกระจายและห่างไกลกัน จึงต้องใช้งบประมาณในการดำเนินงานและการลงทุนในการวางท่อและสรรหาแหล่งน้ำ ทำให้ขยายงานไม่ได้ตามความต้องการของประชาชน อีกทั้งยังมีปัญหาปริมาณน้ำสูญเสียค่อนข้างสูง

เนื่องจากการปรับเปลี่ยนท่อเก่าหรือวางท่อใหม่ในชุมชนจ่ายน้ำเดิมไม่สามารถดำเนินการได้ในคราวเดียวกัน ทำให้ต้องทยอยเปลี่ยนเพื่อให้มีผลกระทบต่อผู้ใช้น้ำเดิมน้อยที่สุด กปภ.สาขาเชียงใหม่มีแผนจัดทำหน่วย Quick Care เพื่อรับเรื่องร้องทุกข์ปัญหาเรื่องน้ำพร้อมหน่วยเคลื่อนที่เร็ว เพื่ออำนวยความสะดวกและเข้าหาพี่น้องประชาชนได้อย่างรวดเร็วและสะดวกขึ้น โดยจะเริ่มประมาณต้นปี 2557

ส่วนการแก้ไขปัญหาการขาดแคลนน้ำและปัญหาน้ำท่วมนั้น การประปามองว่าควรเป็นการแก้ไขปัญหาทั้งระบบทั่วประเทศตั้งแต่ต้นน้ำถึงปลายน้ำ และก็คาดหวังว่าแผนโครงการแก้ไขปัญหาน้ำทั้งระบบที่เสนอต่อรัฐบาลไปจะ ได้รับการพิจารณา เพื่อว่าโครงการดังกล่าวจะเป็นการแก้ไขปัญหาน้ำได้อย่างถาวร

ความเจริญรุกคืบมากเท่าไร ความต้องการด้านสาธารณูปโภคย่อมพัฒนาไปเร็วไม่แพ้กัน ทั้งหน่วยงานที่เกี่ยวข้องหรือประชาชนผู้ใช้น้ำควรตระหนักว่า น้ำคือทรัพยากรที่สำคัญต่อการดำรงอยู่ของทุกสรรพชีวิต ฉะนั้นทั้งผู้ที่มีหน้าที่ในการผลิตน้ำหรือผู้ที่ใช้น้ำเองก็ตาม ควรรักษาและหวงแหนแหล่งน้ำ ตลอดจนใช้น้ำอย่างรู้คุณค่า ก่อนจะกลายเป็นปัญหาที่ยากจะเยียวยาในอนาคต