7 เรื่องที่ต้องรู้เกี่ยวกับการตั้งเสาเอกของบ้าน

ความเชื่อข้อหนึ่งตั้งแต่โบราณของคนไทยเกี่ยวกับการสร้างบ้านสร้างเรือนคือ หากบ้านไหนมี “การตั้งเสาเอก” อย่างถูกต้อง จะช่วยให้ทุกคนในครอบครัวที่อยู่อาศัยในบ้านหลังดังกล่าวร่มเย็นเป็นสุข ทำอะไรก็ราบรื่นทุกอย่าง มีเทวดาปกปักรักษา ด้วยเหตุนี้ก่อนคิดสร้างบ้านทุกหลังจึงต้องทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องดังกล่าวให้ถูกต้อง บทความนี้จึงอยากแนะนำแบบละเอียดพร้อมนำไปใช้ได้จริง เพื่อความสบายใจของเจ้าบ้านละครอบครัว

1. เสาเอก

ก่อนจะไปรู้วิธีตั้งเสาเอกอย่างถูกต้อง ควรเข้าใจความหมายของสิ่งนี้ให้ละเอียด เสาเอก คือ เสาที่คอยรับน้ำหนักของตัวบ้าน อาคารต่าง ๆ เอาไว้ จึงไม่ใช่เสาที่ถูกตอกลงไปให้จมลงดิน ในอดีตคนไทยปลูกบ้านด้วยไม้ เสาเอกที่ใช้ต้องเป็นเสาไม้เท่านั้น ทว่าปัจจุบันยุคสมัยเปลี่ยนไป นิยมใช้คอนกรีตหรือปูน เพื่อสร้างบ้าน การทำเสาเอกจึงไม่ต้องใช้ไม้ แต่อาจเปลี่ยนเป็นเสาโครงคร่าวก่อนทำการเทปูนลงไปก็ได้

ทั้งนี้ตามความเชื่อตั้งแต่อดีต เสาเอก หมายถึง ผู้ชายที่มีความแข็งแรง คอยยึดตัวบ้านให้แข็งแกร่ง เปรียบได้กับสามีที่คอยเลี้ยงดูภรรยาในทุก ๆ เรื่อง ไม่ให้ขาดตกบกพร่อง หรือผู้เป็นพ่อที่ปกป้องภรรยา ลูก ๆ และคนอื่น ๆ ในครอบครัวให้อยู่ดีกินดี ไม่มีเรื่องเสียหายใด ๆ เข้ามาทำให้ต้องล้มลง

2. ฤกษ์การตั้งเสาเอก

ปกติคนที่จะสร้างบ้านมักมีการปรึกษากับพระผู้ใหญ่, พราหมณ์, โหร หรือหมอดูที่มีความเชี่ยวชาญในเรื่องฤกษ์งามยามดีสำหรับตั้งเสาเอก เพื่อให้บ้านนั้นอยู่เย็นเป็นสุข โดยจะมีการบอกเวลาที่เหมาะสมในการทำพิธี เมื่อถึงเวลาก็ดำเนินการตามขั้นตอนอย่างถูกต้องเพื่อให้ทุก ๆ อย่างเรียบร้อย คนที่ปลูกสร้างบ้านเองก็สบายใจ อย่างไรก็ตามหากว่าด้วยเรื่องฤกษ์สำหรับการตั้งเสาเอกที่ใช้กันจะนิยมปลูกสร้างบ้านในช่วงเดือน 1 (เดือนอ้าย), เดือน 2 (เดือนยี่), เดือน 4, เดือน 5, เดือน 9 และเดือน 12 ของแต่ละปี โดยใช้การนับเดือนแบบไทยตามหลักจันทรคติ เมื่อได้เดือนสำหรับการตั้งเสาเอก ก็เลือกเอาวันธงชัยในเดือนนั้น ๆ ตามปฏิทินที่ระบุไว้ อย่างไรก็เพื่อความมั่นใจ เจ้าบ้านก็อาจไปให้คนที่มีความรู้ด้านนี้ช่วยตรวจสอบอีกครั้งได้

3. ของมงคล

เมื่อได้ฤกษ์สำหรับตั้งเสาเอกแล้ว ต่อไปก็เตรียมเรื่องของมงคลที่จำเป็นต้องใช้งานในพิธีเพื่อให้เป็นไปตามธรรมเนียมอันเหมาะสม โดยหลัก ๆ แล้วของมงคลที่จำเป็นต้องใช้ในพิธีตั้งเสาเอกจะประกอบไปด้วยสิ่งเหล่านี้

• โต๊ะหมู่บูชาที่จัดไว้เรียบร้อย 1 ชุด 
• เครื่องสักการะต่าง ๆ (ถ้าต้องการให้มี)
• ชุดจตุปัจจัยไทยธรรมสำหรับถวายพระ (กรณีที่นิมนต์พระสงฆ์มาพรมน้ำมนต์เพื่อความเป็นสิริมงคลให้กับหลุมเสาเอก พร้อมสวดเจริญชัยมงคลคาถา)
• สายสิญจน์ 1 ม้วนขนาดเล็ก
• ผ้า 3 สี 
• ผ้าหัวเสา 
• ผ้าห่มเสา 
• ผ้าแพรสีแดง หรือจะใช้ผ้าขาวม้าขนาด 4x6 นิ้วก็ได้ จำนวน 1 ผืน
• เครื่องสำหรับบูชาฤกษ์หรือเครื่องสังเวยเทวดา (จะใช้เครื่องชุดเต็มหรือแบบย่อส่วนอยู่ที่ความพึงพอใจและงบประมาณ) 
• แผ่นนาก ทอง เงิน ชุดละ 1 แผ่น
• ทองคำเปลว 3 แผ่น
• ข้าวตอกดอกไม้ 1 ชุด
• เหรียญเงินและทอง ชนิดละ 9 เหรียญ
• น้ำมนต์ 1 ขัน มาพร้อมหญ้าคา 1 กำ
• หน่ออ้อยและกล้วย ชนิดละ 1 หน่อ
• ทรายเสก 1 ขัน
• แป้งหอมตามเหมาะสม
• ไม้มงคลทั้งหมด 9 ชนิด

4. ไม้มงคล 9 อย่าง

สำหรับไม้มงคลทั้งหมด 9 อย่าง ที่ต้องใช้ในการตั้งเสาเอกบ้านพร้อมความหมายดี ๆ ประกอบไปด้วย

1. “ไม้ราชพฤกษ์” ให้อำนาจบารมี ความก้าวหน้ายิ่งใหญ่ มีวาสนาดี
2. “ไม้ขนุน” มีคนคอยให้ความเกื้อหนุน ทำสิ่งใดก็สำเร็จลุล่วง
3. “ไม้ชัยพฤกษ์” มองเห็นชัยชนะ ทำดีมีโชคแห่งความสำเร็จ
4. “ไม้ทองหลาง” ช่วยเรื่องเงินทองให้สมบูรณ์พูนสุข
5. “ไม้ไผ่สีสุก” ให้ความร่มเย็น ความสุขกับทุกคนในบ้าน
6. “ไม้ทรงบาดาล” มีความแข็งแรง มั่นคง ไม่ล้มลงง่าย ๆ เมื่อเจออุปสรรค
7. “ไม้สัก” การมีศักดิ์ศรี มีผู้คนยกย่องให้เกียรติ
8. “ไม้พะยูง” ช่วยพยุงค้ำจุนให้ทุกคนในบ้านมีฐานะดี
9. “ไม้กันเกรา” หยุดปัญหา อุปสรรคต่าง ๆ ที่จะเข้ามาในบ้าน เสริมความมั่นคงให้กับครอบครัว

ไม้มงคลทั้งหมดนี้จำเป็นต้องใช้งานอย่างครบถ้วน ไม่ควรขาดชนิดใดเป็นอันขาด จะทำให้มีสิริมงคลและเรื่องดี ๆ เกิดกับบ้านหลังนี้

5. ใบไม้มงคล

นอกจากไม้มงคลที่ต้องมีในพิธีตั้งเสาเอกแล้ว ใบไม้มงคลที่ต้องใช้ระหว่างการลงเสาเอกก็เป็นอีกสิ่งที่ต้องเตรียมด้วยเช่นกัน ทั้งนี้เพื่อให้ความเป็นสิริมงคลกับบ้าน โดยทั่วไปใบไม้มงคลที่นิยมนำมาใช้กับงานมงคลของคนไทยประกอบไปด้วย

• “ใบทอง ใบเงิน ใบนาก” ช่วยเสริมเรื่องทรัพย์สินเงินทองให้กับผู้อยู่อาศัย
• “ใบทับทิม” ช่วยขจัดเอาความทุกข์ต่าง ๆ ให้ออกไปจากคนในบ้าน
• “ใบพลู” จะช่วยให้มียศถาบรรดาศักดิ์มากกว่าเดิม
• “ใบมะรุม” ให้ผู้คนมานิยมชมชอบในตัว
• “ใบมะขาม” คนจะเกรงขาม เกรงใจ ไม่กล้าทำอะไรร้าย ๆ กับคนในบ้าน
• “ใบยอ” มีคนยกย่อง สรรเสริญเยินยอ
• “ใบมะยม” ผู้คนนิยมชมชอบ รักใคร่
•  “ใบโกศล” ช่วยส่งเสริมบุญกุศล ผลบารมีต่าง ๆ
• “ใบวาสนา” ช่วยให้มีวาสนาในการใช้ชีวิต
• “ใบโมก” มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์คอยดูแลรักษาทุก ๆ คนในบ้าน
• “ใบชวนชม” เสริมความมั่งคั่ง ร่ำรวย 

ทั้งนี้ไม่ต้องหาซื้อใบไม้ทั้งหมดตามที่กล่าวมา อาจเลือกแค่ที่หาได้หรือพอเหมาะกับการลงเสาเอกก็เป็นอันใช้ได้

6. พิธีตั้งเสาเอก

มาถึงขั้นตอนสำคัญก็คือ พิธีตั้งเสาเอก โดยมีรายละเอียดทั้งหมดดังที่จะกล่าวด้านล่างนี้ อย่างไรก็ตามเจ้าบ้านไม่จำเป็นต้องทำตามทุกอย่างให้เหมือนทั้งหมด เพียงเน้นที่จุดสำคัญและความตั้งใจก็เพียงพอ 

เริ่มต้นจากให้เอาหน่อกล้วย หน่ออ้อย และผ้า 3 สี ผูกไว้ที่โครงเสาเหล็กสำหรับใช้ในการตั้งเสาเอก แนะนำว่าต้องผูกเอาไว้ก่อนถึงวันพิธี

กรณีไม่ได้มีพราหมณ์หรือพระมาในพิธี ก็ให้ญาติผู้ใหญ่ที่นับถือมาเป็นผู้ช่วยทำพิธีให้ แต่ถ้าไม่มีใครสะดวกเจ้าของบ้านสามารถทำด้วยตนเองได้ ซึ่งในพิธีคนที่จะอยู่อาศัยบ้านหลังดังกล่าวต้องมาให้พร้อมหน้า วางสายสิญจน์ตั้งแต่โต๊ะหมู่บูชาที่เตรียมไว้แล้วลากไปจนถึงเสาเอก

จุดธูปเทียนที่โต๊ะหมู่บูชา สวดอธิษฐานขอพรแต่สิ่งดี ๆ เมื่อกราบไหว้เรียบร้อยให้จุดธูปบริเวณโต๊ะบูชาฤกษ์หรือโต๊ะสังเวยเทวดา ให้เข้ามาปกปักคุ้มครองบ้านหลังนี้ นำไม้มงคลและดอกไม้มงคลที่เตรียมมาใส่ลงไปในหลุมเสาเอกตามด้วยแผ่นเงิน ทอง นาก และเหรียญเงินเหรียญทอง

กรณีมีพระสงฆ์มาร่วมพิธีให้กราบนิมนต์ท่านพรมน้ำมนต์ลงไปที่หลุมเสาเอกพร้อมโปรยทรายเสกตามลงไป จากนั้นท่านจะทำการเจิม ปิดทองเสาเอกที่ได้ทำการผูกสิ่งต่าง ๆ เอาไว้ในตอนแรก เข้าสู่ขั้นตอนยกเสาเอกโดยในมือของเจ้าภาพกับผู้ร่วมพิธีถือสายสิญจน์และช่วยกันยกเสาเอกให้ตั้งตรง จากนั้นเจ้าภาพหยิบข้าวตอกดอกไม้และแป้งหอมโรยลงไปในหลุมอีกครั้ง ก็เสร็จสิ้น

7. เสริมมงคลเสาเอก

มีอีกเรื่องที่น่าสนใจในการตั้งเสาเอกก็คือ การเสริมมงคลตามปีที่ปลูกบ้าน โดยจะใช้ปีราศีเป็นเกณฑ์แล้วทำพิธีเสริมมงคลเข้าไป ลองมาดูกันว่าแผนที่คุณกำลังวางไว้ว่าจะปลูกบ้านคือช่วงปีใด และมีขั้นตอนในการเสริมมงคลอย่างไรบ้าง

• ปลูกบ้านปีชวด ใช้ไม้ราชพฤกษ์ปักลงไปที่มุมแรกของเสา โปรยดอกไม้ 3 สี คือ กุหลาบ, พุด, และรัก ใช้กล้วยในการทำพิธี ช่วยให้การเข้าอยู่บ้านหลังนี้มีแต่ความสุข ร่มเย็น ทำอะไรก็เจริญรุ่งเรืองไปทุกอย่าง
• ปลูกบ้านปีฉลู ใช้กล้วยกับผ้าขาวพันให้รอบเสาเอก จากนั้นให้นำกิ่งมะตูม 3 กิ่ง ปักลงไปตรงเสาเอก ใช้ขนมฝอยทองกับลูกตาลในการทำพิธี จะช่วยให้มีแต่เรื่องดี ๆ เข้ามาภายในบ้าน ทุกคนมีความสุข
• ปลูกบ้านปีขาล ใช้น้ำ 3 ขัน ต้องเป็นขันทอง, ขันเงิน, และขันนาก พร้อมข้าวสุกอีก 3 กระทง เททั้งหมดลงไปตรงโคนเสาเอก โปรยดอกไม้ 3 สี คือ ดอกรัก, ดาวเรือง, และบานไม่รู้โรย เชื่อว่าจะช่วยให้เกิดความร่ำรวย ร่มเย็นเป็นสุข
• ปลูกบ้านปีเถาะ ใช้ใบพร้าหอม, ใบเฉียง, และใบตะเคียน พร้อมต้นกล้วย 1 ต้น จับพันรวมกันให้รอบตรงส่วนปลายเสาเอก ใช้หมูย่างกับปลายำในการทำพิธี ช่วยให้เกิดความรุ่งเรือง
• ปลูกบ้านปีมะโรง ใช้กำยานกับใบมะกรูดพันบริเวณยอดเสาเอก ยกเสาขึ้น โปรยไม้มงคล 7 ชนิด คือ ดอกรัก, ดาวเรือง, บัว, กุหลาบ, บานไม่รู้โรย,พุด, และมะลิ จะทำให้มีแต่สิ่งดี ๆ เข้ามาในบ้านและชีวิตของคนในครอบครัว
• ปลูกบ้านปีมะเส็ง ใช้ใบสิงห์ผูกปลายเสาเอก (เลือกมา 2 กิ่ง) ข้าว 3 กระทง บูชาด้วยการจุดธูปเทียน มีดอกกุหลาบ พวงมาลัยมะลิ ดอกรัก น้ำ 6 ขันเย็น ๆ จากนั้นกล่าวว่า มั่ง มี ศรี สุข ก่อนยกเสาเอกจะช่วยให้ชีวิตเจริญก้าวหน้า
• ปลูกบ้านปีมะเมีย ใบขี้เหล็กปัดเป่าตั้งแต่ปลายถึงโคนเสา 3 รอบ รดน้ำตรงปลายเสาเอก ใช้มะพร้าว กล้วย ส้ม ในการทำพิธี จะช่วยให้ชีวิตสงบสุข ร่มเย็น
• ปลูกบ้านปีมะแม ใช้ใบเงิน หมากผู้ หมากเมีย อย่างละ 3 ใบ พร้อมใบกล้วย ใบอ้อย ใส่ทั้งหมดลงหลุม ยกเสาเอกขึ้น ใช้ มะพร้าวและอ้อย ในการทำพิธี ขอสิ่งดี ๆ กับชีวิต จะช่วยให้มีโชคลาภ
• ปลูกบ้านปีวอก ใช้เทียน 3 แท่งแปะทองคำเปลว ผูกด้านข้างเสาเอกตามแนวนอน ใบเงิน ทอง นาก หย่อนลงหลุม จากนั้นยกเสาเอกขึ้น เชื่อว่าจะเจริญรุ่งเรือง มั่งมีในชีวิต
• ปลูกบ้านปีระกา ข้าวตอกใส่ในใบบัวบก แล้วหย่อนลงไปรองก้นหลุมให้ครบ 4 ทิศ ใช้ ข้าว แกง แอปเปิล ดอกบัวหลวงในการทำพิธี ช่วยเสริมความร่ำรวย ความร่มเย็นให้กับชีวิต
• ปลูกบ้านปีจอ ข้าวตอกใส่ในใบบัวบก แล้วหย่อนลงไปรองก้นหลุมให้ครบ 4 ทิศ นำดอกบัวหลวงมาบูชา จะมีแต่คนอุปถัมภ์
• ปลูกบ้านปีกุน นำดอกบัว ดอกชบา อย่างละ 1 ดอก ใส่ไปในหลุม จากนั้นพอถึงเวลา 09.09 น. ให้ทำการลงเสาเอก ช่วยสร้างความเจริญกับชีวิต

จากรายละเอียดทั้งหมดนี้จะช่วยให้ “การตั้งเสาเอก” ของทุก ๆ คน เป็นไปอย่างถูกต้อง เข้าอยู่บ้านสบายใจ มีแต่สิ่งดี ๆ เข้ามาหาอย่างแน่นอน