ถนนที่เดินผ่าน อาคารที่มองเห็น “พุทธสถาน”

ถ้าสถานีอนามัยคือที่วิ่งเล่นตอนผมยังเป็นเด็กเล็ก “พุทธสถาน” ก็คือที่วิ่งเล่นตอนผมเป็นเด็กโต

ไม่ใช่ว่าครอบครัวผมเคร่งในด้านศีลธรรม แบบว่าวันจันทร์-ศุกร์ก็ไปเรียนหนังสือโรงเรียนคริสเตียน พอถึงวันหยุดเสาร์-อาทิตย์ก็ไปเล่นที่พุทธสถาน ไม่ใช่ว่าพอโตแล้วผมจะรู้ดีรู้ชอบหรือฝักใฝ่ธรรมะมากขึ้น เพียงแต่ว่า พุทธสถานมีพื้นที่กว้างขวาง และมีกิจกรรมให้ร่วมหลากหลายขึ้น จึงสนองตอบสภาพร่างกายและจิตใจของเด็กวัยกำลังโตเป็นหนุ่ม

พุทธสถานอยู่ไม่ไกลจากร้านหรือบ้านผม อยู่ตรงเชิงสะพานนวรัฐ ตรงหัวมุมถนนท่าแพและถนนเจริญประเทศ อยู่คนละฝั่งกับจวนผู้ว่าราชการเชียงใหม่ และบ้านพักผู้พิพากษาจังหวัดเชียงใหม่ และอยู่ติดกับวัดอุปคุต

ด้วยบริเวณพุทธสถานนั้นเดิมทีเป็นวัดที่อุปคุตม่านหรือพม่ายกเล็กเคยบุกเข้ามา จึงทำให้กลายเป็นวัดร้าง อาณาบริเวณของพุทธสถานจึงกว้างใหญ่ มีสนามหญ้ากว้างสำหรับเด็กเล็กวิ่งเล่น และเด็กโตจะเตะฟุตบอล นอกจากนี้ยังเป็นที่จอดรถยนต์เวลามีกิจกรรม หรือเป็นลานจัดงานบุญหรืองานประเพณีต่างๆ เช่น สงกรานต์ วิสาขบูชา ฯลฯ  ภายในพุทธสถานยังมีอาคารหลังใหญ่เป็นอาคารชั้นเดียวเปิดโล่ง จึงเหมาะกับการประชุมจัดกิจกรรมทางศาสนาและไม่ศาสนา อย่างเช่นกีฬาในร่ม  

ว่ากันว่า ศ.ดร.สัญญา ธรรมศักดิ์ อดีตนายกรัฐมนตรี สมัยที่ดำรงตำแหน่งผู้พิพากษาศาล จังหวัดเชียงใหม่ ร่วมกับหลวงพ่อปัญญานันทภิกขุ อดีตเจ้าอาวาสวัดชลประทานรังสฤษฏ์ ได้ริเริ่มก่อตั้งพุทธสถาน เพื่อประกอบกิจกรรมทางศาสนานอกเขตวัด อย่างเช่น การบรรยายธรรมะ การแข่งขันตอบปัญหาธรรมะระดับนักเรียน รวมทั้งกิจกรรมทางศาสนาอื่นๆ ซึ่งได้รับความสนใจจากชาวเชียงใหม่ จนสามารถเรี่ยไรเงินก่อสร้างอาคารหลังใหม่ได้

ส่วนด้านหน้าของอาคารด้านริมถนน ชั้นล่างจะเป็นสำนักงาน และพื้นที่นั่งอ่านหนังสือธรรมะหรืออื่นๆ   ส่วนชั้นบนจัดเป็นเหมือนพิพิธภัณฑ์ขนาดเล็ก เพื่อแสดงโบราณวัตถุต่างๆ ภายในบริเวณยังมีอาคารไม้ชั้นเดียว ที่เป็นศูนย์เยาวชนเชียงใหม่ มีกิจกรรมต่างๆ สำหรับเด็ก เช่น ปิงปองหรือแบดมินตัน บางครั้งก็แปรสภาพเป็นห้องเรียนศิลปะหรือห้องเรียนภาษา จำได้ว่ากิจกรรมดังกล่าวไม่ต่อเนื่อง เพราะจัดเป็นครั้งคราวเท่านั้น นับได้ว่าพุทธสถานในเวลานั้นมีกิจกรรมที่หลากหลาย จึงเป็นที่ถูกใจผมและเพื่อนๆ ซึ่งจะนิยมหรือสนุกกับอะไรเป็นพักๆ

พุทธสถานแห่งนี้เปิดโอกาสให้ผมฝึกเล่นปิงปอง เรียนภาษาอังกฤษ วาดรูปและอ่านหนังสือ ซึ่งกลายเป็นพื้นฐานความรู้สำคัญ และส่งผลต่อการศึกษาเล่าเรียน ประกอบวิชาชีพ และการเขียนหนังสือในเวลาต่อมา

ทุกวันนี้พุทธสถานและอาคารหลังใหญ่ยังอยู่ แต่ก็มีสภาพเก่าและโทรม ไม่ค่อยมีการใช้สอย ด้วยมีศาลาอเนกประสงค์หรือห้องประชุมที่ทันสมัย กว้างขวางและเย็นสบายมากกว่า แต่กิจกรรมห้องสมุดและพิพิธภัณฑ์หายไปนานแล้ว...และคงมีแต่ผมที่ยังระลึกถึงพุทธสถานอยู่เสมอ

 

ผู้เขียน  :  ปริญญา  ตรีน้อยใส

นามปากกาของ ศ.ดร.บัณฑิต  จุลาสัย

เจ้าของหนังสือด้านสถาปัตยกรรม ถูกยกย่องจาก Dictionnaire de L'Architecture du XXe Siecle, Editions Hazan, Paris 1996

เป็น 1 ใน 3 สถาปนิกไทยประจำคริสต์ศตวรรษที่ 20