ภาษีมรดก ความรู้ที่ผู้รับมรดกต้องรู้ไว้จะได้วางแผนถูก

ภาษีมรดก ภาษีที่เราจะต้องจ่ายเมื่อเราได้รับมรดกจากเจ้าของมรดกที่ถึงแก่กรรมแล้ว ไม่ว่าจะเป็น บ้าน ที่ดิน หุ้น เงินฝาก หรือรถยนต์รวมถึงหนี้สิน ซึ่งถ้ามูลค่ารวมนั้นไม่ถึง 100 ล้านก็ไม่ต้องกังวลใจไปเพราะไม่ต้องเสีย แต่หากเกินกว่า 100 ล้านล่ะก็ เราต้องจ่ายตามอัตราที่กำหนดไว้ เรามาดูกันครับว่าภาษีมรดกคืออะไร มรดกแบบไหนที่ต้องจ่ายภาษี  จ่ายเท่าไร คำนวณยังไง จ่ายที่ไหนและเมื่อไรบ้าง

ภาษีมรดกคืออะไร

ภาษีการรับมรดก หรือภาษีมรดก (Inheritance Tax) เป็นภาษีที่เก็บจากผู้ได้รับมรดกเมื่อเจ้ามรดกถึงแก่กรรม โดยจะเก็บตามสัดส่วนมูลค่าของมรดกที่แต่ละคนได้รับ หากมูลค่ามรดกสุทธิมารวมกันแล้วมีมูลค่าเกินกว่า 100 ล้านบาท มีหน้าที่ต้องเสียภาษีตามที่กฎหมายกำหนด สำหรับมูลค่ามรดกสุทธิในประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์มาตรา 1599-1600 บอกไว้ว่า เมื่อบุคคลใดตายมรดกของบุคคลนั้น ย่อมตกทอดแก่ทายาททันที มรดกของผู้ตาย ได้แก่ ทรัพย์สินทุกชนิดของผู้ตาย รวมถึงสิทธิ หน้าที่ ภาระหนี้สิน และความรับผิดต่างๆ ด้วย ซึ่งขอบเขตความรับผิดชอบจะต้องไม่เกินมูลค่าของมรดกที่ตนได้รับมา
สำหรับกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับภาษีการรับมรดก ได้แก่

• ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 6 มรดก มาตรา 1599 - มาตรา 1755
•  พระราชบัญญัติภาษีการรับมรดก พ.ศ. 2558
• พระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลรัษฎากร (ฉบับที่ 40) พ.ศ. 2558
• พระราชกฤษฎีกา กำหนดหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการผ่อนชำระภาษีการรับมรดก พ.ศ. 2559

มรดกแบบไหนที่ต้องจ่ายภาษีมรดก

ทรัพย์สินมรดกที่ต้องเสียภาษีมรดก ประกอบไปด้วย

1. อสังหาริมทรัพย์ หมายถึงที่ดินและสิ่งปลูกสร้างต่างๆ ที่ตั้งอยู่ในประเทศไทยและต่างประเทศ
2. หลักทรัพย์ตามกฎหมายว่าด้วยหลักทรัพย์และตลาดหลักทรัพย์  หมายถึงหุ้น หุ้นกู้ หน่วยลงทุน ตราสารหนี้ และตราสารอนุพันธ์ ตั๋วเงินคลัง พันธบัตร ตั๋วเงินต่างๆ ทั้งที่จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์ประเทศไทย ไม่ได้จดทะเบียนในตลาดหลักทรัพย์แห่งประเทศไทย รวมถึงในต่างประเทศด้วย
3. เงินฝากหรือเงินอื่นใดที่มีลักษณะอย่างเดียวกันซึ่งอยู่ในประเทศไทยที่เจ้ามรดกมีสิทธิเรียกถอนคืนหรือสิทธิเรียกร้องจากสถาบันการเงินหรือบุคคลที่ได้รับเงินนั้นไว้
4. ยานพาหนะที่มีหลักฐานทางทะเบียน เช่น รถยนต์ รถจักรยานยนต์ เรือ เครื่องบิน ทั้งที่จดทะเบียนในประเทศไทยและต่างประเทศ
5. ทรัพย์สินทางการเงินที่กำหนดเพิ่มขึ้นโดยพระราชกฤษฎีกา

มรดกแบบไหนที่ไม่ต้องจ่ายภาษีมรดก

1. ทรัพย์สินที่ไม่ต้องเสียภาษีมรดก เช่น ทอง เพชร ภาพวาด ของโบราณ แต่เมื่อมีส่วต่อให้กับทายาทก็จะต้องเสียภาษีที่เรียกว่า “ภาษีการรับให้” โดยจะจัดเก็บตั้งแต่เจ้าของทรัพย์สินนั้นๆ ยังมีชีวิตอยู่      
2. ผู้ได้รับมรดกเป็นสามีหรือภรรยาของผู้ให้มรดก และได้มีการจดทะเบียนสมรสอย่างถูกต้องตามกฎหมาย ผู้นั้นจะได้รับการยกเว้นการเก็บภาษีมรดก
3. การยกมรดกให้กับหน่วยงานของรัฐ มรดกนั้นจะได้รับการยกเว้นภาษีมรดก ไม่ต้องจ่ายแม้แต่บาทเดียว

ใครบ้างต้องเสียภาษีมรดก

ตามหลักแล้วมรดกของผู้ถึงแก่กรรมย่อมตกทอดแก่ทายาทโดยสิทธิตามกฎหมายหรือโดยพินัยกรรม ซึ่งได้แก่

1. ทายาทโดยสิทธิตามกฎหมาย ได้แก่ ผู้สืบสันดาน บิดามารดา พี่น้องร่วมบิดามารดาเดียวกัน พี่น้องร่วมบิดาหรือร่วมมารดาเดียวกัน ปู่ ย่า ตา ยาย ลุง ป้า น้า อา ตามลําดับที่กฎหมายกําหนดไว้
2. ทายาทโดยพินัยกรรม ได้แก่ ผู้รับพินัยกรรม        

สำหรับภาษีมรดกจะเกิดขึ้นเมื่อมูลค่าสุทธิของทรัพย์สินมรดกรวมกันแล้วมีมูลค่าเกินกว่า 100 ล้านบาทจะต้องเสียภาษีเฉพาะส่วนที่เกิน 100 ล้านบาท สำหรับผู้รับมรดก ดังนี้

1. บุคคลธรรมดา ได้แก่บุคคลดังต่อไปนี้
   
   • บุคคลผู้มีสัญชาติไทย
   • บุคคลธรรมดาผู้มิได้มีสัญชาติไทย แต่มีถิ่นที่อยู่ในราชอาณาจักรตามกฎหมายว่าด้วยคนเข้าเมือง
   • บุคคลธรรมดาผู้มิได้มีสัญชาติไทย แต่ได้รับมรดกอันเป็นทรัพย์สินที่อยู่ในประเทศไทย
   • บุคคลธรรมดาตามที่มีสัญชาติไทย แต่มีถิ่นที่อยู่ในราชอาณาจักรตามกฎหมายว่าด้วยคนเข้าเมืองให้เสียภาษีจากทรัพย์สินทั้งที่อยู่ในประเทศไทยและนอกประเทศ
   • บุคคลธรรมดาผู้มิได้มีสัญชาติไทย แต่ได้รับมรดกอันเป็นทรัพย์สินที่อยู่ในประเทศไทย ให้เสียภาษีจากทรัพย์สินที่อยู่ในประเทศไทย
2. นิติบุคคลที่มีสัญชาติไทย คือ นิติบุคคลที่ถือว่าเป็นบุคคลมี่มีสัญชาติไทยตามพระราชบัญญัติภาษีการรับมรดก พ.ศ. 2559 ดังต่อไปนี้

• เป็นนิติบุคคลที่จดทะเบียนในประเทศไทย
• นิติบุคคลที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายในประเทศไทย
• ป็นนิติบุคคลที่ผู้มีสัญชาติไทย ถือหุ้นเกินร้อยละ 50 ของทุนจดทะเบียนที่ชำระแล้วในขณะมีสิทธิได้รับมรดก
• เป็นนิติบุคคลที่ผู้มีสัญชาติไทย เป็นผู้มีอำนาจบริหารกิจการเกินกึ่งหนึ่งของคณะบุคคลซึ่งมีอำนาจบริหารกิจการทั้งหมด
• นิติบุคคลตามลำดับก่อนหน้าให้เสียภาษีการรับมรดกจากมรดกที่ได้รับเป็นทรัพย์สินทั้งที่อยู่ในประเทศไทยและนอกประเทศ       
• กรณีผู้ที่ได้รับมรดกเป็นนิติบุคคลที่มิได้ถือว่าเป็นบุคคลผู้มีสัญชาติไทยตาม แต่เป็นนิติบุคคลที่จัดตั้งขึ้นตามกฎหมายในประเทศไทย และได้รับมรดกอันเป็นทรัพย์สินที่อยู่ในประเทศไทย ให้เสียภาษีจากทรัพย์สินที่อยู่ในประเทศไทย
  

ภาษีมรดกเก็บอย่างไร มีอัตราเท่าไรบ้าง

อย่างที่กล่าวไปแล้วนั้นว่า ภาษีมรดกจะเกิดขึ้นรือต้องเสียก็ต่อเมื่อมูลค่าสุทธิของทรัพย์สินมรดกรวมกันแล้วมีมูลค่าเกินกว่า 100 ล้านบาท ซึ่งผู้รับมรดกจะเป็นผู้เสียภาษีมรดก โดยจะต้องเสียภาษีเฉพาะส่วนที่เกิน 100 ล้านบาท โดยอัตราภาษีในอัตราร้อยละ 10 ของมูลค่ามรดกในส่วนที่ต้องเสียภาษี แต่ถ้าผู้ได้รับมรดกเป็นบุพการีหรือผู้สืบสันดานจะเสียภาษีในอัตราร้อยละ 5 ของมูลค่ามรดกสุทธิที่ต้องเสียภาษี

ต้องคำนวณภาษีอย่างไรบ้าง

สำหรับวิธีการคำนวณภาษีจะมีหลักการคำนวณภาษีมรดก โดยให้นำมูลค่ามรดกทั้งหมดมาหักลบภาระหนี้สินอันตกทอดมาจากการรับมรดก หากมีมูลค่ามรดกไม่ถึง 100 ล้านก็จะไม่ต้องเสียภาษีมรดก แต่หากมูลค่ามรดกเกิน 100 ล้าน ให้นำมูลค่ามรดกทั้งหมดที่ได้รับมาลบ 100 ล้าน เหลือมูลค่าเท่าไร ให้นำมูลค่าที่เกินมานั้นไปเสียภาษีมรดกตามอัตราภาษีที่กำหนดไว้      

      

ไม่จ่ายภาษีมรดกจะโดนอะไรบ้าง

หากผู้รับมรดกที่คำนวณแล้วว่าต้องเสียภาษีมรดก แต่ไม่จ่าย ไม่ยื่นแบบภายในเวลาที่กำหนด รวมถึงการให้ข้อมูลไม่ตรงกับความจริง ผู้เสียภาษีมรดกจะต้องจ่ายบี้ยปรับและเงินเพิ่ม

• เบี้ยปรับ ผู้มีหน้าที่เสียภาษีต้องเสียเบี้ยปรับในกรณี ดังนี้

• กรณีมิได้ยื่นแบบแสดงรายการภายในเวลาที่กำหนด ให้เสียเบี้ยปรับอีก 1 เท่าของเงินภาษีที่ต้องชำระ
• กรณียื่นแบบแสดงรายการภาษีไว้ไม่ครบถ้วน หรือไม่ตรงต่อความเป็นจริง อันเป็นเหตุให้จำนวนภาษีที่ต้องชำระขาดไป ให้เสียเบี้ยปรับอีก 0.50 เท่าของเงินภาษีที่ต้องชำระ

• เงินเพิ่ม ผู้มีหน้าที่เสียภาษีไม่ชำระภาษีให้ครบถ้วนภายในกำหนดเวลา ให้เสียเงินเพิ่มอีกร้อยละ 1.50 ต่อเดือนโดยไม่รวมเบี้ยปรับ สำหรับการคำนวณเงินเพิ่ม ให้เริ่มนับแต่วันพ้นกำหนดเวลายื่นแบบแสดงรายการจนถึงวันที่ยื่นแบบและชำระภาษี แต่เงินเพิ่มที่คำนวณไม่ให้เกินจำนวนภาษีที่ต้องชำระ

วิธียื่นแบบภาษีมรดก ต้องทำอย่างไร

ผู้เสียภาษีมรดกจะต้องยื่นแบบแสดงรายการภาษีการรับมรดก หรือ ภ.ม.60 และต้องชำระภาษีภายใน 150 วันนับแต่วันที่ได้รับมรดก โดยสามารถดาวน์โหลดแบบแสดงรายการภาษีหรือ ภ.ม.60 ได้ที่นี่

สำหรับสถานที่ในการยื่นแบบภาษีมรดกให้ไปยื่นแบบแสดงรายการและชำระภาษี ณ สำนักงานสรรพากรพื้นที่สาขาแห่งใดแห่งหนึ่งหรือ ณ สถานที่อื่นใดตามที่อธิบดีกำหนด

ถ้าผู้เสียภาษีมรดกถึงแก่กรรมก่อนจ่ายภาษีมรดกทำอย่างไร

หากผู้ที่ต้องเสียภาษีมรดกตายก่อนครบกำหนดเวลายื่นแบบ และยังไม่ได้ยื่นแบบแสดงรายการภาษีมรดกให้ผู้จัดการมรดกของผู้นั้นทำหน้าที่ยื่นแบบและชำระภาษี พร้อมจ่ายเงินเพิ่มร้อยละ 1.50 ต่อเดือนหรือเศษของเดือนของเงินภาษีที่ต้องชำระแทนผู้ตายภายใน 150 วันนับแต่วันที่ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้จัดการมรดก ซึ่งจะทำให้ไม่โดยเบี้ยปรับเพิ่ม

หากผู้เสียภาษีมรดกตายเมื่อครบกำหนดเวลา และยังไม่ได้ยื่นแบบแสดงรายการภาษีมรดกให้ผู้จัดการมรดกของผู้นั้นทำหน้าที่ยื่นแบบและชำระภาษี พร้อมจ่ายเงินเพิ่มร้อยละ 1.50 ต่อเดือนหรือเศษของเดือนของเงินภาษีที่ต้องชำระแทนผู้ตายภายใน 150 วันนับแต่วันที่ได้รับแต่งตั้งเป็นผู้จัดการมรดก โดยจะต้องเสียเบี้ยปรับเพิ่ม 1 เท่าของเงินภาษีที่ต้องชำระ ซึ่งเงินที่ต้องเสี่ยเบี้ยปรับเพิ่มนั้นให้คำนวณตั้งแต่วันที่ครบกำหนดเวลายื่นแบบแสดงรายการจนถึงวันที่ชำระภาษีครบถ้วน 

ผู้จัดการมรดกมีหน้าที่อย่างไร

ผู้จัดการมรดกนั้นมีหน้าที่ในการดำเนินการแทนผู้มีหน้าที่เสียภาษีมรดก ซึ่งจะต้องแต่งตั้งให้ภายใน 180 วัน แต่หากไม่มีการแต่งตั้งผู้จัดการมรดกก็สามารถให้ทายาทซึ่งมีสิทธิรับมรดกของผู้ตายยื่นแบบและชำระภาษีภายใน 150 วันนับแต่วันที่พ้นกำหนดเวลา 180 วันได้

หากมีทายาทหลายคนก็ให้ทายาทตกลงร่วมกัน โดยให้มอบอำนาจให้ทายาทสักคนหนึ่งมาทำหน้าที่เป็นผู้จัดการมรดกได้ แต่หากตกลงกันไม่ได้ต้องยื่นคำร้องต่อศาลเพื่อแต่งตั้งผู้จัดการมรดก

ภาษีโอนที่ดินมรดก ต้องจ่ายอะไรบ้าง

หากมรดกที่ได้รับนั้นเป็นที่ดินจะต้องมีการเสียค่าใช้จ่ายหลักๆ ดังนี้ครับ

ค่าธรรมเนียมการโอน

หากเป็นการโอนมรดกระหว่างผู้บุพการีกับผู้สืบสันดานหรือระหว่างคู่สมรส จะต้องจ่ายภาษีตามราคาประเมินคือ ร้อยละ 0.5 แต่หากเป็นกรณีอื่นๆ จะอัตราค่าธรรมเนียมการโอนอยู่ที่ร้อยละ 2 ของราคาประเมิน

ค่าภาษี

หากเป็นมรดกที่สืบทอดไปยังผู้สืบสันดานที่ชอบด้วยกฎหมายจะไม่ต้องเสียภาษี แต่หากไม่ใช่จะการคิดคำนวณภาษีเหมือนการโอนที่ดินเพื่อขายทั่วไป

ค่าภาษีธุรกิจเฉพาะ

หากเป็นมรดกที่สืบทอดไปยังผู้สืบสันดานที่ชอบด้วยกฎหมายจะไม่ต้องเสียภาษีธุรกิจเฉพาะ แต่หากไม่ใช่จะการคิดคำนวณภาษีเหมือนการโอนที่ดินเพื่อขายทั่วไป

ค่าอากรแสตมป์

การขายอสังหาริมทรัพย์ที่ได้รับมาโดยมรดกหรือโดยเสน่หาจะเสียค่าอากรแสตมป์ในอัตรา 0.5% ของราคาขายหรือราคาประเมินหรือราคาทุนทรัพย์

หวังว่าสรุปความรู้เรื่องภาษีมรดกในทุกเรื่องทุกประเด็นที่เล่ามา คงจะทำให้ใครที่กำลังหาความรู้หรือกำลังเป็นผู้ต้องเสียภาษีมรดกที่ดินจะนำไปวางแผนการเสียภาษีได้อย่างถูกต้องนะครับ