หากจะสร้างบ้านไม้สักหลัง นอกจากพื้นที่การปลูกสร้างแล้ว ด้านวัสดุการก่อสร้างหลักคือไม้ก็เป็นเรื่อง สำคัญที่ต้องคำนึงถึง เพราะไม้มีหลากหลายประเภท ซึ่งแต่ละประเภทมีคุณสมบัติที่แตกต่างกัน โดยเฉพาะไม้ในส่วนโครงสร้างบ้านไม้ที่ต้องคัดสรรเป็นพิเศษ ใช้ไม้คุณภาพสูง มีคุณสมบัติที่เหมาะสมกับการใช้งานและสภาพอากาศ ซึ่งมีวิธีการเลือกใช้ไม้ดังนี้
เช่น ไม้พะยอม ไม้ปอหู ไม้เชือก ไม้ตองตึง เป็นต้น เนื่องจากเป็นไม้ที่แตกหักบิ่นงอให้ตัวได้ง่าย จึงไม่เหมาะที่จะนำมาใช้ ในงานประเภทนี้ เพราะหากได้รับน้ำหนักมากอาจจะแตก หลุดจากหมุดยึด เมื่อโดนความชื้นก็จะบิดงอให้ตัว ตลอดจนเมื่อรับน้ำหนักไปเป็นเวลานาน ตัวไม้ก็จะโค้งลงตามแรงโน้มถ่วงของโลก
เช่น ไม้ประดู่ ไม้มะค่าโมง ไม้มะค่าแต้ ไม้แดง ไม้พลวง ไม้ชิงชัน ไม้พยุง เป็นต้น ไม้ประเภทนี้สามารถรับน้ำหนักได้ดี ทนต่อการบิดงอ ทนต่อแรงกดทับ รวมถึงทนต่อความชื้นทำให้มีอายุการใช้งานที่ยาวนานมากทั้งนี้แม้จะเป็นไม้เนื้อแข็ง ก็ควรหลีกเลี่ยงบริเวณที่มีตาไม้ ไม่นำไปเป็นจุดรับน้ำหนัก เพราะเป็นบริเวณที่เปราะและหักง่าย
ไม้ที่ผ่านการแช่น้ำเป็นเวลานาน จะทำให้น้ำตาลที่อยู่ในเนื้อไม้หลุดออก เรือไม้จะมีความแข็งแกร่งและเหนียวกว่าไม้ปกติ เมื่อนำมาอบให้แห้ง ไม้ที่ผ่านการแช่น้ำมาจะมีความเงา เนื้อไม้ไม่บิดงอ เมื่อใช้งานไปนานๆเนื้อไม้ก็จะไม่ราน ตลอดจนบรรดาแมลงเช่น มอด ปลวก ด้วง หรือแมลงกินไม้อื่น ๆ จะไม่มากัดกินเนื้อไม้
ในกลุ่มไม้เปลี่ยนสี เช่น ไม้สาทร ไม้กระพี้เขาควาย ไม้รังหนาม มาใช้ในงานโครงสร้างบ้านไม้ เพราะไม้เหล่านี้หากแห้งไม่สนิทหรือเลือกมาไม่ดีพอเมื่อโดนความชื้นจะบิดงอ ซึ่งธรรมชาติของเนื้อไม้ชนิดนี้ จะมีความชื้นในตัวสูงมาก เมื่อตัดใสหรือเลื่อยเนื้อไม้จะพบว่าเนื้อไม้ที่หลุดออกมาเป็นสีอ่อนกว่าปกติ แต่เมื่อโดนอากาศได้สักพักเนื้อไม้ก็จะกลับเป็นสีเข้มคืน ไม้ลักษณะนี้เรียกว่าไม้เปลี่ยนสี หากสังเกตให้ดีจะพบว่าไม้เหล่านี้ มักจะมีรอยแตกร้าวในเนื้อไม้ให้สังเกตเห็นได้จึงไม่ควรนำมา ทำบ้านในส่วนพื้นที่รับน้ำหนักหรือโครงหลัก
ไม้แห้งสนิท ไม่บิดงอ ธรรมชาติของเนื้อไม้ย่อมมีความชื้นแฝงอยู่ เมื่อแห้งเนื้อไม้จะมีการหดตัวไปตามเส้นลายไม้หรือวงปี ทั้งนี้หากหากนำไม้ที่ยังไม่แห้งสนิทไปขึ้นรูปหรือใช้เป็นส่วนประกอบสำคัญของบ้าน เมื่อนานไปจะเกิดการบิดงอจนผิดรูป หรืออาจแตกร้าวแห้งปล่อยในบางบริเวณของเนื้อไม้ ส่วนไม้ที่แห้งสนิทแล้วแต่ยังมีการบิดงอหรือเป็นไม้ข้ามตาก็ไม่ควรนำมาใช้ แม้ว่าจะไสรีดไม้ให้ตรงแล้วก็ตามเพราะหากโดนความชื้นซึ่งมีอยู่ในสภาพอากาศร้อนชื้นของประเทศไทยอาจจะแตกหักหรือบิดงอขึ้นได้อีกครั้ง
แม้ว่าเทคโนโลยีด้านวัสดุศาสตร์ การก่อสร้างจะก้าวหน้ามากในปัจจุบันแต่การสร้างบ้านไม้ยังคงต้องอาศัยไม้ แท้ ๆ จากธรรมชาติอยู่ ซึ่งวัตถุดิบจากธรรมชาตินี้เราไม่สามารถควบคุมคุณภาพหรือการผลิตได้ ดังนั้นจึงต้องอาศัยความใส่ใจของเจ้าของบ้านและช่างก่อสร้าง เพื่อตรวจดูคุณภาพไม้ที่จะนำมาใช้ทำโครงสร้างบ้านหลักอย่างพิถีพิถัน