Universal Design Available & Easier for All

ทุกวันนี้สังคมเราหันมาใส่ใจกับคุณภาพชีวิตและการอยู่อาศัย ไม่ว่าจะเป็นอาหารการกิน การรักษาสิ่งแวดล้อม หรือกิจกรรมที่ไม่เป็นพิษเป็นภัยซึ่งกันและกัน หนึ่งในเรื่องราวดีๆ ที่กำลังเป็นที่ให้ความสำคัญคืการออกแบบเพื่อคนทุกคน ซึ่งเราอาจคุ้นเคยที่คุณกฤษณะ ละไล พิธีกรคนดังเรียกว่า “อารยะสถาปัตย์” หรือ Universal Design การออกแบบเพื่อคนทุกเพศ ทุกวัย ซึ่งหมายถึงทุกคนนั่นเอง 

ชุดครัวที่ออกแบบเพื่อรองรับการใช้งานสำหรับผู้นั่งรถเข็น

การออกแบบบ้านยุคใหม่

ความสำคัญของการออกแบบบ้านยุคใหม่ จึงหมายถึงการออกแบบที่นอกจากจะต้องคำนึงถึงกิจกรรม และพฤติกรรมของผู้ใช้แล้ว ยังต้องใส่ใจกับความพึงพอใจของผู้อยู่อาศัยทุกคน ไม่ได้หมายถึงการออกแบบไม่เคยมีการคิดถึงความพอใจของคนอยู่ แต่การสร้างความพึงพอใจจะกลายมาเป็นโจทย์ในลำดับต้นๆ ก่อนเรื่องของฟังก์ชันอย่างที่เคยเป็นมา ซึ่งอาจไม่จำเป็นต้องพึ่งพาแนวคิดการออกแบบมากไปกว่าสัญชาติญาณการอยู่รอดของมนุษย์ เราจึงเห็นว่าปัจจุบันมีห้างสรรพสินค้าขายเฟอร์นิเจอร์แบบ D.I.Y.เพิ่มขึ้นมากมาย ก็เพื่อตอบสนองการออกแบบแนวใหม่นี้ ที่บางครั้งเจ้าของบ้านก็ไม่ได้ต้องการความคิดสร้างสรรค์หลุดโลก แต่อยากได้อะไรพื้นๆ ที่ตอบสนองความพึงพอใจตามจินตนาการส่วนตัว ถึงแม้บางครั้งอาจขัดแย้งกับรูปแบบ กฎเกณฑ์ หรือทฤษฎีทางการออกแบบบ้าง อย่างไรก็ตามสิ่งเหล่านี้นับเป็นสีสันของงานตกแต่งที่ดีไซเนอร์ก็แอบนำไปใช้ ที่มักถูกเรียกว่าสไตล์ Mix & Match นั่นล่ะค่ะ

เฟอร์นิเจอร์ที่ใช้งานอเนกประสงค์ หรือชุดเครื่องครัว ในสไตล์โมเดิร์น

Universal Design

สำหรับการออกแบบที่ตอบสนองความพึงพอใจนี้มีตัวชี้วัดง่ายๆ ที่สอดคล้องกับแนวคิด Universal Design ไม่ใช่แต่เพียงการออกแบบเพื่อผู้พิการ หรือผู้สูงอายุ (ที่ใครๆ ก็หนีไม่พ้นการแก่ตัวที่ต้องเจอเข้าสักวัน) แม้แต่เด็กเล็กเด็กโต หรือหนุ่มสาวก็ต้องได้รับการใส่ใจให้อยู่ร่วมกับผู้หลักผู้ใหญ่ได้ มากกว่าการเตรียมพื้นที่ให้ใช้งาน แต่หมายถึงการเตรียมทุกสิ่งอย่างตั้งแต่การเลือกใช้วัสดุ สี พื้นผิว และขนาดขององค์ประกอบทางสถาปัตยกรรมที่เหมาะสม การวางจังหวะช่องเปิดทั้งประตูหน้าต่างที่สอดรับกับการเข้าถึงการใช้งานและการระบายอากาศเพื่อความอยู่สบาย รวมทั้งเมื่อเข้าถึงการใช้งานก็ต้องมีความสะดวกสบายในการหยิบจับ ไม่ว่าจะเป็นมือจับราวบันไดหรือราวกันตก ลูกบิดประตู กลอนหน้าต่าง ที่สำคัญคือเฟอร์นิเจอร์ที่ต้องใช้งานได้เหมาะเจาะกับสรีระของทุกๆ คนที่เรากล่าวไปแล้ว ยกตัวอย่าง ชุดเครื่องครัวที่มีก๊อกน้ำสำหรับล้างภาชนะหรือวัตถุดิบในการทำอาหาร ที่ใช้อวัยวะส่วนอื่นอย่างแขนหรือข้อศอกเปิดปิดน้ำได้นอกจากมือ (เพราะการทำครัวเราอาจต้องการมือมากกว่า 2 มือเพื่อปรุงอาหาร) เป็นต้น เหล่านี้เป็นเพียงบางส่วนที่ผู้ออกแบบต้องคิดหลายต่อหลายรอบ เพื่อให้แน่ใจว่าผู้เข้ามาใช้พื้นที่ทุกส่วนในบ้านจะต้องได้รับความสะดวกสบาย และเกิดความพึงพอใจ

การออกแบบราวจับในส่วนอาบน้ำของห้องน้ำ

แต่สุดท้ายร้อยทั้งร้อยคนที่จะให้คำตอบเรื่องการออกแบบที่เหมาะสม สะดวกสบายก็ไม่ใช่ใครที่ไหนเลย นอกจากทุกๆ ท่านที่เป็นเจ้าของบ้าน ดังนั้นก่อนตัดสินใจออกแบบตกแต่งบ้านก็อย่าลืมมาสนุกกับการคิดร่วมกับดีไซเนอร์ของคุณ เท่านั้นล่ะค่ะบ้านเราก็เอาไว้อวดใครต่อใครได้ว่านี่แหละ Universal Design ของจริงเลยล่ะค่ะ

ภาพ : http://accessiblehomeenvironments.com/wpcontent/gallery/kitchens/snaidero-skyline-universal-design-kitchen-home-installation.jpg

www.construction.com/CE/CE_images/0808 whirlpool_1.jpg

http://thedecoratingdiva.com/images/UniversalDesignHomeDecorDesignTrends2010_114 9B/image.png

www.diyanniremodeling.com/images/universal_design_1.jpg

ผู้เขียน : มัลลิกา บุณฑริก

อาจารย์คณะสถาปัตยกรรมศาสตร์ มหาวิทยาลัยรังสิต

สถาปนิกที่หลงไหลการถ่ายทอดเรื่องราว ความรู้และประสบการณ์ในชีวิต

มองเห็นการเปลี่ยนแปลงของสังคม วัฒนธรรม และภาพลักษณ์จากอดีตสู่ปัจจุบัน