ถนนที่เดินผ่าน อาคารที่มองเห็น "ปรินส์น้อย"

สมัยที่ผมเรียนชั้นประถมศึกษานั้น โรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัยแบ่งออกเป็นสองพื้นที่หรือวิทยาเขต (ฮา) “ปรินส์น้อย” สำหรับนักเรียนชั้นประถมศึกษา ส่วน “ปรินส์ใหญ่” สำหรับนักเรียนชั้นมัธยมศึกษา ซึ่งในเวลานั้นชั้นประถมมีแค่ชั้นปีที่หนึ่งถึงปีที่สี่เท่านั้น

พูดง่ายๆ คือปรินส์น้อยสำหรับเด็กเล็กโดยเฉพาะ ซึ่งเป็นไปตามระบบการศึกษาสากลที่กำหนดให้แยกพื้นที่ระหว่างเด็กเล็กกับเด็กใหญ่ เพราะนอกจากสภาพร่างกายและจิตใจจะต่างกันแล้ว กิจการการเรียนการสอนยังต่างกันอีกด้วย

ที่ตั้งปรินส์น้อยในตอนนั้นอยู่คนละฝั่งถนนกับโรงเรียนปัจจุบัน ต่อมาเมื่อมีการยุบรวมปรินส์น้อยกับปรินส์ใหญ่เข้าด้วยกัน อาคารเรียนเดิมจึงแปรสภาพเป็นหอพักนักเรียนหญิงอยู่นานหลายปี ก่อนที่จะกลายเป็นโรงเรียนอนุบาล

อาคารเรียนเป็นเรือนไม้สองชั้นหลังใหญ่ ทั้งชั้นบนและชั้นล่างจะกั้นแบ่งเป็นห้องๆ โดยชั้นประถมหนึ่งและสองอยู่ชั้นล่าง ชั้นประถมสามและสี่จะอยู่ชั้นบน จำได้ว่ามีโรงอาหารชั้นเดียวเปิดโล่งอยู่ด้านหลัง และเรือนไม้ชั้นเดียวอีกหลังสำหรับทำกิจกรรมต่างๆ

แม้ว่าพื้นที่ปรินส์น้อยจะไม่กว้างขวาง นอกจากตัวอาคารแล้วมีเพียงสนามหญ้าเล็กๆ หน้าอาคาร สำหรับให้นักเรียนเข้าแถวเคารพธงชาติตอนเช้า ส่วนที่ว่างรอบอาคารก็แค่พอให้เด็กมีที่วิ่งเล่นไปมา

เดิมทีขอบเขตของโรงเรียนคงมีแค่รั้วที่เป็นเสาปูนและเส้นลวดหนาม เพื่อป้องกันการมุดลอดของนักเรียนตัวเล็กๆ จึงมีการปลูกต้นข่อยตลอดแนวรั้ว นานปีผ่านไปต้นข่อยเติบใหญ่สูงกว่าสองเมตรดูมั่นคง พุ่มใบหนาเลยกลายเป็นกำแพงสีเขียวสวยงาม

ไม่รู้ว่าใครเป็นคนริเริ่มหรือต้นคิด แต่มีกิจกรรมหนึ่งที่รู้กันในหมู่นักเรียน ครูอาจรู้บ้าง แต่คงถือว่าเป็นการรู้สร้างเสริมประสบการณ์จึงไม่ได้เข้ามายุ่งเกี่ยว 

ผมและเพื่อนนักเรียนแต่ละคนจะหาช่องทางเข้าไปภายในรั้วพุ่มข่อย ค่อยๆ ตัดกิ่งเล็กลิดใบจนเกิดเป็นโพรงภายในที่ใหญ่พอให้พวกเราเข้าไปซ่อนแอบได้ ที่ว่างพอตัวสำหรับนักเรียนตัวเล็กๆ กลายเป็นห้องโถง รังโจร ซ่องโจร ค่าย ค่ายกล ที่หลบภัย คุ้ม แล้วแต่จะเรียกขานตามจินตนาการของเด็กวัยไม่ถึงสิบขวบ

นักเรียนแต่ละคนผู้เป็นเจ้าของพื้นที่ดังกล่าวจะประกาศเขตเฉพาะห้ามผู้อื่นเข้าใช้สอย ถ้าเกิดการบุกรุกก็ต้องมีการต่อสู้แย่งยึดพื้นที่ ผมกับเพื่อนที่มีขนาดร่างกายย่อมกว่าเพื่อนฝูงจำต้องเลี่ยงไปสร้างที่ว่างใหม่อยู่เสมอ จึงต้องคอยระวังไม่ให้พื้นที่เป็นที่รู้จักหรือโดดเด่นมากนัก ด้วยเกรงว่าจะถูกรังควานหรือถูกเข้ายึดอีก

ความสนุกในเรื่องแบบนี้ไม่ได้ยาวนานนัก จึงมีพิธีการส่งมอบให้กับรุ่นน้องที่เป็นพวกเดียวกันที่ยอมสวามิภักดิ์หรือที่ไว้ใจได้ เพื่อไม่ให้พื้นที่ถูกทำลาย ถูกยึดพื้นที่ หรือปล่อยให้รกร้าง

ทุกวันนี้รั้วโรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัยยังเป็นรั้วสีเขียว พุ่มใบหนาของต้นข่อยยังเป็นเอกลักษณ์ของโรงเรียน แม้จะไม่ได้ประกาศว่าเป็นโรงเรียนสีเขียว

ทุกวันนี้ภายในพุ่มหนาของต้นข่อยที่แม้จะยาวเป็นร้อยเมตร แต่คงไม่มีพื้นที่สำหรับนักเรียนตัวเล็กเช่นในอดีต เพราะจำนวนนักเรียนชั้นประถมศึกษามีมากขึ้นเป็นหลายร้อยคน

ทุกวันนี้เด็กรุ่นใหม่มีเกมคอมพิวเตอร์ให้เล่นมากมาย ทั้งที่บ้าน ที่โรงเรียนและที่ศูนย์การค้า ความสนุกสนานคงมากกว่า แต่จินตนาการนั้นคงน้อยกว่าเด็กรุ่นผมแน่ๆ

 

ผู้เขียน  :  ปริญญา  ตรีน้อยใส

นามปากกาของ ศ.ดร.บัณฑิต  จุลาสัย

เจ้าของหนังสือด้านสถาปัตยกรรม ถูกยกย่องจาก Dictionnaire de L'Architecture du XXe Siecle, Editions Hazan, Paris 1996

เป็น 1 ใน 3 สถาปนิกไทยประจำคริสต์ศตวรรษที่ 20