คนไทยกับความเชื่อเรื่อง “พิธีขึ้นบ้านใหม่” เป็นสิ่งที่อยู่คู่กันมายาวนาน ไม่ใช่แค่เรื่องของการบอกกล่าวให้คนอื่น ๆ ได้รับรู้ถึงการมีบ้านใหม่เท่านั้น แต่ยังเชื่อกันว่ายังเป็นการบอกกล่าวให้บรรดาเจ้าที่เจ้าทาง ผีบ้านผีเรือน มาคอยปกปักรักษาให้ความร่มเย็นเป็นสุขกับทุกๆ คนในครอบครัว บทความนี้จึงอยากนำเสนอเรื่องราวพิธีดังกล่าวให้ทุกคนได้นำไปใช้อย่างถูกต้อง
หากกล่าวให้เข้าใจกันง่ายขึ้น พิธีขึ้นบ้านใหม่หรืองานขึ้นบ้านใหม่ถือเป็นงานบุญ งานมงคลประเภทหนึ่ง เสมือนกับการบอกกล่าวให้กับพระรัตนตรัยและบรรดาเทวดาประจำพื้นที่ดังกล่าวได้รับรู้ว่า ตอนนี้กำลังมีจะครอบครัวเข้าไปอาศัยอยู่ เพื่อให้ท่านได้ปกป้องคุ้มภัย ไม่ให้เกิดอันตรายต่างๆ ขึ้นกับเจ้าของบ้านและสมาชิกในบ้านหลังดังกล่าว สร้างความเป็นสิริมงคลในการย้ายของเข้าบ้านใหม่ ความเป็นมาของพิธีขึ้นบ้านใหม่หรืองานขึ้นบ้านใหม่สำหรับคนไทยมีมาอย่างยาวนาน ด้วยความเชื่อของการนับถือศาสนาพุทธ การได้นิมนต์พระเข้ามาทำพิธีภายในบ้านถือว่าสิ่งเหล่านี้คือเรื่องมงคล ช่วยให้ครอบครัวมีความสุข ร่มเย็น ปราศจากสิ่งร้าย ๆ ทั้งปวงที่จะเข้ามาย่างกราย
งานขึ้นบ้านใหม่โดยปกติแล้วคนไทยจะเน้นความสำคัญของศาสนามาก่อน ด้วยเหตุนี้การทำพิธีขึ้นบ้านใหม่ส่วนใหญ่จะเน้นนิมนต์พระสงฆ์มาสวดเพื่อให้มีสิ่งดี ๆ เข้ามา พร้อมกับเลี้ยงฉันเพล และให้ทานกับคนที่มาร่วมงาน แต่สำหรับคนที่อยากทำพิธีไทยโบราณก็จะมีข้อแตกต่างคือ ให้เตรียมของขึ้นบ้านใหม่ อย่างเช่น ถุงเงิน, ถุงทอง, เงินแบบเหรียญจำนวน 108 บาท, เงินธนบัตรจำนวน 1,900 บาท, ถั่ว, งา, ข้าว, กลีบกุหลาบ, กลีบดอกรัก, กลีบดอกดาวเรือง, กลีบดอกบานไม่รู้โรย, เครื่องประดับ, เครื่องครัว, ถังเปล่า 2 ใบ, พระพุทธรูป, และธูปเทียน เอาไว้เพื่อประกอบพิธีด้วย
ให้เราใส่เงินในถุงเงินที่เตรียมมา พร้อมพูดว่า ให้มีเงินทองเต็มบ้าน แล้วนำถุงดังกล่าวกับเครื่องประดับใส่ในถุงทอง ใส่ข้าวกับน้ำลงถังอย่างละใบจนเต็ม นำกลีบดอกไม้ต่าง ๆ และถั่วงาโรยด้านบน จากนั้นทยอยขนสิ่งต่าง ๆ รวมถึงเครื่องครัวเข้าบ้าน บอกกล่าวแต่สิ่งดี ๆ
ก่อนย้ายของเข้าบ้านใหม่ในระหว่างขนของขึ้นบ้าน อย่าให้สิ่งที่โรยด้านบนหกเรี่ยราด พอเข้าถึงตัวบ้านให้อุ้มพระพุทธรูปวางบนหิ้งที่เตรียมไว้ บูชาด้วยธูป 9 ดอก เทของต่าง ๆ ลงที่นอนแล้วนอนทับ จากนั้นเก็บของเข้ากระเป๋าเสื้อ กางเกง พอเสร็จสิ้นก็เก็บกวาดให้สะอาดให้เรียบร้อย
ด้วยคนจีนจะมีพิธีต่าง ๆ ค่อนข้างมาก การขึ้นบ้านใหม่แบบจีนจึงต้องทำเป็นขั้นตอนพอสมควร เริ่มจากการไหว้เจ้าที่บริเวณบ้าน หาฤกษ์ในการทำพิธีให้เหมาะสม อัญเชิญพระตี่จู้กับสิ่งศักดิ์สิทธิ์อื่นที่นับถือเข้าในบ้าน มีของขึ้นบ้านใหม่และของไหว้ต่าง ๆ ครบครันตามแบบฉบับชาวจีน 5 ธาตุ (ส่วนใหญ่นิยมผักผลไม้) ประกอบไปด้วย
เมื่อเตรียมของขึ้นบ้านใหม่เรียบร้อยต้องจุดธูปเพื่อไหว้บอกกล่าวเจ้าที่ จุดเตาแก๊สในบ้านบ่งบอกความมั่งคั่ง จัดเตรียมเตียงนอน บอกความสุขสบาย ถือว่าเสร็จสิ้นก่อนจะย้ายของเข้าบ้านใหม่
สำหรับคนไม่เน้นพิธีอะไรมากนัก ต้องการขึ้นบ้านใหม่ด้วยตนเองแบบง่าย ๆ ก็สามารถทำได้ ให้จัดการนิมนต์พระสงฆ์เป็นจำนวนคี่ตั้งแต่ 5, 7, หรือ 9 รูป มายังที่บ้าน (ทั้งนี้ต้องบอกล่วงหน้า 5-7 วัน เพื่อให้ท่านเตรียมตัว) ทั้งนี้อาจมีการดูฤกษ์ยามว่า ควรทำพิธีวันไหนจึงเป็นสิริมงคล ต่อมาจึงจัดเตรียมสิ่งของและสถานที่ต่าง ๆ ในบ้านที่จะทำพิธี เช่น โต๊ะหมู่บูชา พระพุทธรูป เครื่องสำหรับบูชาพระ ให้หันหน้าด้านเดียวกับที่พระสงฆ์นั่ง โดยเจ้าบ้านต้องมีเครื่องต่างๆ เพื่อรับรองพระสงฆ์ อาทิ อาสน์สงฆ์ กระโถน น้ำดื่ม หมาก และพลู รวมทั้งล้อมสายสิญจน์ให้รอบบ้าน ในวันทำพิธีเมื่อพระสงฆ์มาถึง ให้เจ้าของบ้านจุดเทียน 2 เล่ม ธูป 3 ดอก กราบหน้าพระพุทธรูป 3 ครั้ง พระสงฆ์จะทำพิธีต่อ เมื่อการสวดเสร็จสิ้นก็มีถวายเพลให้ท่านได้ฉัน เมื่อท่านฉันเสร็จนิมนต์กลับวัด และอาจมีการให้เลี้ยงอาหารแขกที่มาร่วมงานด้วยเช่นกัน
สำหรับการเชิญพระพุทธรูปเข้าบ้านต้องให้ผู้ชายมีอายุมากที่สุดเป็นผู้อุ้มองค์พระเข้าไปในบ้าน ตามหลังด้วยผู้ที่เข้าอยู่อาศัยในบ้านหลังดังกล่าว นำพระตั้งบนหิ้งที่เตรียมไว้ ถวายดอกไม้หรือพวงมาลัย อาหารคาวหวาน น้ำดื่มสะอาด จุดธูปเทียนบูชาพระรัตนตรัยเป็นการบอกกล่าวให้ได้ทราบ เท่านี้ก็เสร็จเรียบร้อย ไม่มีความยุ่งยากใดๆ
หลักๆ แล้วข้อห้ามขึ้นบ้านใหม่หรือสิ่งไม่ควรทำในวันพิธีขึ้นบ้านใหม่ไม่ได้มีความยุ่งยากอะไรนัก แนะนำอย่าเลือกทำพิธีในวันเสาร์ เพราะเป็นวันแห่งความเศร้าเสียใจ ทุกๆ คนที่จะอาศัยในบ้านหลังนี้ต้องมาให้พร้อมเพรียง อย่ามีปากเสียงใดๆ ในวันทำพิธี ก่อนจะย้ายของเข้าบ้านใหม่ ข้าวของเครื่องใช้ที่จะนำเข้าไปรอบแรกอย่านำของที่เคยใช้แล้ว ควรเลือกของใหม่ทั้งหมดก่อน และผู้หญิงกำลังมีครรภ์ไม่ควรเข้าร่วมงานพิธีขึ้นบ้านใหม่
ช่วงครึ่งหลังของปี 2563 ก็มีฤกษ์ดีๆ ในการทำพิธีขึ้นบ้านใหม่มาฝากกัน ใครที่กำลังคิดเอาไว้ลองดูวันที่เหมาะสมกับตนเองได้เลย เพื่อให้การย้ายเข้าอยู่บ้านใหม่ของคุณมีแต่สิ่งดีๆ เข้ามาในชีวิต เป็นสุขร่มเย็น
การเข้าอยู่บ้านใหม่ไม่ใช่แค่อยู่อาศัย แต่ควรต้องทำ <