เปิดวิธีปลูกอัญชันด้วยตัวเองแบบง่ายที่สุด

เชื่อว่าหลายๆ คนคงกำลังหาวิธีปลูกอัญชันด้วยตัวเองเพื่อนำมาใช้ประโยชน์ในด้านต่างๆ เพราะว่าอัญชันนั้นจัดว่าเป็นพืชสมุนไพรพื้นบ้านที่มีคนไทยรู้จักคุ้นเคยมาตั้งแต่ครั้งอดีต มีดอกสวยงาม มีสรรพคุณมากมาย ในบทความนี้จะมาพาไปทำความรู้จักกับ 6 ข้อควรรู้เกี่ยวกับดอกอัญชันว่ามีความเป็นมา และมีประโยชน์อย่างไร รวมไปวิธีการปลูกอัญชันแบบง่ายมากๆ ที่สามารถทำได้ด้วยตัวเอง

1. ความเป็นมาของอัญชัน

อัญชัน (Butterfly pea, Blue pea, Asian pigeonwings) นั้นเป็นพืชสมุนไพรที่อยู่คู่กับสังคมไทยมาตั้งแต่ครั้งอดีต สามารถพบได้ในทุกภาคของประเทศไทย โดยในแต่ละภาคอาจจะมีการเรียกอัญชันแตกต่างกันออกไป อย่างเช่นภาคเหนือเรียกว่า เอื้องชัน หรือในจังหวัดเชียงใหม่จะเรียกว่า แดงชัน หรืออังจัน เป็นต้น อัญชันจัดว่าเป็นพืชล้มลุกในตระกูลเดียวกับถั่ว แต่อัญชันนั้นโดนแท้จริงแล้วเป็นพืชสมุนไพรเมืองร้อนที่มีต้นกำเนิดมาจากอเมริกาใต้

2. ลักษณะของอัญชัน

อัญชันนั้นมีลักษณะเป็นพืชล้มลุกขนาดเล็กที่มีดอกสวยงาม โดยดอกอัญชันนั้นจะเป็นสีน้ำเงินเข้ม หรือสีม่วง โดยมีสีขาว และสีเหลืองแซมอยู่ด้วย ตัวดอกอัญชันจะมี 5 กลีบ ส่วนผลนั้นอัญชันจะออกผลเป็นผักคล้ายถั่วเนื่องจากเป็นพืชที่อยู่ในตระกูลเดียวกัน โดยฝักของอัญชันจะมีขนาดประมาณ 5 – 10 เซนติเมตร

3. ประโยชน์ของอัญชันมีอะไรบ้าง

อัญชันนั้นนิยมนำมาใช้เป็นส่วนประกอบของอาหาร หรือขนมต่างๆ เนื่องจากอัญชันนั้นจะให้สีม่วงสวยเมื่อนำมาเป็นส่วนประกอบของอาหาร หรือขนมนั่นเอง แต่ในความเป็นจริงแล้วอัญชันนั้นเป็นพืชสมุนไพรสารพัดประโยชน์ที่มีดีมากกว่าสีสวย ลองมาดูกันว่าประโยชน์ของอัญชันนั้นมีอะไรกันบ้าง

• บำรุงร่างกาย บำรุงประสาทต่างๆ ด้วยความที่ในดอกอัญชันนั้นอุดมไปด้วยสารต้านอนุมูอิสระในปริมาณที่ค่อนข้างมาก ทำให้ดอกอัญชันมีความสามารถในการป้องกันเซลล์ต่างๆ ของร่างกายไม่ให้เสื่อมสภาพก่อนเวลาอันสมควร นอกจากนี้สารต้านอนุมูลอิสระในดอกอัญชันยังช่วยบำรุงสมอง บำรุงความจำได้อีกด้วย
• ช่วยระบบทางเดินหายใจ อัญชันนั้นเป็นสมุนไพรที่ช่วยบรรเทาอาการหอบหืดได้ อีกทั้งยังช่วยบรรเทาอาการอักเสในระบบทางเดินหายใจ โดยเฉพาะการอักเสบของหลอดลมได้
• ลดน้ำตาลในเลือด การที่ดอกอัญชันมีคุณสมบัติที่สามารถช่วยลดน้ำตาลในเลือดได้นั้นเกิดมาจากสารสกัดของดอกอัญชันที่สามารถยับยั้ง α-amylase ได้ ทำให้สามารถลดระดับของกลูโคสในเลือดลงได้
• บรรเทาอาการบาดเจ็บ ฟกช้ำ การที่ดอกอัญชันนั้นสามารถชวยบรรเทาอาการบาดเจ็บ และอาการฟกช้ำได้นั้นเนื่องจากภายในดอกอัญชันมีสาร Anthocyanin ซึ่งสารนี้จะพบได้มากในพืชที่มีสีม่วง สีแดง หรือสีน้ำเงินเข้ม โดยสาร Anthocyanin จะช่วยในเรื่องการไหลเวียนของเลือดไปยังส่วนต่างๆ ของร่างกายให้ดีขึ้น จึงมีส่วนช่วยให้บาดแผล รวมถึงอาการฟกช้ำต่างๆ หายได้เร็วขึ้นนั่นเอง
• แก้เครียด สารสกัดจากส่วนต่างๆ ของอัญชันมีคุณประโยชน์มากมายตามที่ได้กล่าวไปแล้ว แต่ยังมีอีกหนึ่งคุณสมบัติที่เหมาะสมกับสภาพสังคมในปัจจุบันมากคือสารสกัดจากอัญชันนั้นจะช่วยลดความเครียด ช่วยผ่อนคลายระบบประสาท อีกทั้งยังช่วยให้หลับสบายอีกด้วย
• ช่วยบำรุงผม และคิ้วให้สวยงาม สรรพคุณด้านการบำรุงผม และคิ้วให้ดกดำสวยงามของอัญชันนั้นเป็นที่ยอมรับ และมีการใช้อย่างแพร่หลายมาตั้งแต่สมัยอดีตจนถึงปัจจุบัน โดยใช้น้ำที่ได้จากการคั้นดอกอัญชันมาทาที่คิ้วให้เป็นรูปทรงตามต้องการ หรือใช้หมักผมก็ได้ เมื่อทำเป็นประจำจะช่วยทำให้เส้นผมดกดำสวยงาม รวมถึงมีคิ้วที่ได้รูปตามต้องการ

4. วิธีการปลูกอัญชันด้วยตัวเอง

หลักจากที่ทราบแล้วว่าอัญชันเป็นพืชที่สรรพคุณมากมายไม่ว่าจะเป็นในด้านการดูแลสุขภาพ หรือทางด้านความสวยความงาม ในตอนนี้ก็มาถึงขั้นตอนการปลูกอัญชันด้วยตัวเองแบบง่ายๆ ตามแต่ความเหมาะสมของสภาพพื้นที่ซึ่งแตกต่างกันไปในแต่ละบ้าน ลองมาดูว่าขั้นตอนการปลูกอัญชันด้วยตัวเองนั้นมีอะไรบ้าง และต้องเริ่มต้นอย่างไร

• เตรียมเมล็ดให้พร้อม การเริ่มต้นปลูกอัญชันนั้นจะใช้การเพาะเมล็ด โดยที่ก่อนจะนำเมล็ดลงมาปลูกในดินนั้นให้นำเมล็ดอัญชันมาแช่น้ำไว้เป็นเวลา 1 คืน จากนั้นให้ใช้ผ้ามาก่อเมล็ดไว้ประมาณ 2 – 3 วัน หรือจนกว่ารากจะงอก
• เตรียมพื้นที่ ธรรมชาติของอัญชันนั้นเป็นไม้เลื้อย เมื่อมีการเติบโตขึ้นจะเลื้อยขึ้นไปด้านบน ดังนั้นการเตรียมพื้นที่ปลูกอัญชันถ้าบ้านมีบริเวณควรปลูกบริเวณริมรั้ว หรือมีไม้ระแนงเพื่อให้อัญชันได้เลื้อยขึ้นไป แต่ถ้ามีบริเวณไม่มากก็สามารถปลูกในประถางได้ แต่จำเป็นต้องหาไม้มาปักเพื่อให้อัญชันได้เลื้อยนั่นเอง และบริเวณที่ปลูกอัญชันนั้นไม่ควรมีแดดจัด มีเพียงแสงแดดรำไรอ่อนๆ ก็เพียงพอแล้ว
• เตรียมดินให้เหมาะสม อัญชันนั้นเป็นพืชที่ชอบดินร่วนปนทราย ไม่ชอบน้ำขัง การเตรียมดินเพื่อปลูกอัญชันนั้นควรจะผสมปุ๋ยคอกลงไปด้วย เมื่อเมล็ดอัญชันงอกรากแล้วให้นำมาปลูกในกระถางที่เตรียมดินไว้ โดยขุดให้เป็นหลุมตื้นๆ แล้วโรยเมล็ดอัญชันที่รากงอกแล้วลงไป จากนั้นกลบบางๆ ด้วยดิน เมื่อต้นอัญชันงอกพ้นดินดีแล้วสามารถย้ายไปปลูกยังสถานที่ที่ได้เตรียมไว้ หรือจะปลูกในกระถางต่อไปก็ได้
• การดูแลรักษา อัญชันนั้นเป็นพืชที่ดูรักษาง่าย โตไว ไม่ค่อยมีปัญหาเรื่องแมลงศัตรูพืช เพียงแต่ต้องคอยระวังไม่ให้มีน้ำขังในบริเวณที่ปลูกอัญชัน หมั่นถอนวัชพืช และบำรุงด้วยปุ๋ยบ้างตามแต่ความเหมาะสม ส่วนการรดน้ำอัญชันนั้นควรรดแค่พอชุ่มวันละ 2 ครั้ง เช้า – เย็น ซึ่งอัญชันจะออกดอกในระยะเวลาประมาณ 40 วัน

5. การนำอัญชันมาประกอบอาหาร

หลายคนคุ้นเคยกับเมนูต่างๆ ที่มีอัญชันเป็นส่วนประกอบไม่ว่าจะเป็นอาหารคาว หรือขนมต่างๆ ซึ่งอาหารที่มีอัญชันเป็นส่วนประกอบนั้นสามารถเรียกได้ว่าเป็นอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกายก็ว่าได้ ลองมาดูกันว่าเมนูต่างๆ ที่ใช้อัญชันมาเป็นส่วนประกอบนั้นมีอะไรบ้าง รวมไปถึงวิธีการทำเมนูเหล่านั้นอย่างไร

• น้ำดอกอัญชัน น้ำดอกอัญชันนั้นจัดว่าเป็นการนำอัญชันมาใช้เป็นเครื่องดื่มได้อย่างง่าย ไม่มีวิธีการซับซ้อน อีกทั้งยังสามารถได้ประโยชน์จากสรรพคุณต่างๆ ที่มีอยู่ในดอกอัญชันอีกด้วย การทำน้ำดอกอัญชันนั้นทำได้ง่ายมาก เพียงแค่นำดอกอัญชันมาต้มในน้ำเดือดจนน้ำที่ต้มกลายเป็นสีเดียวกับดอกอัญชัน จากนั้นช้อนดอกอัญชันออก แล้วปรุงรสได้ตามชอบ ไม่ว่าจะเป็นการใส่น้ำตาล น้ำผึ้ง น้ำเชื่อม หรือน้ำมะนาวก็สามารถทำได้ทั้งสิ้น
• ลูกตาลลอยแก้วอัญชัน เมนูนี้เป็นอีกหนึ่งเมนูของหวานที่ทำเองได้ง่ายๆ โดยเริ่มจากการนำลูกตาลมาอกเปลือกแล้วหั่นเป็นชิ้นพอดีคำ จากนั้นให้ต้มน้ำผสมกับน้ำอัญชันที่เตรียมไว้ ปรุงรสด้วยน้ำตาล และเพิ่มความหอมด้วยการนำใบเตยลงไปต้มด้วย คนให้น้ำตาลละลาย แล้วจึงใส่ลูกตาลที่เตรียมไว้ลงไป จากนั้นปิดไฟ และนำไปแช่ตู้เย็นประมาณ 30 นาที เพียงเท่านี้เมนูลูกตาลลอยแก้วอัญชันก็พร้อมรับรับประทาน
• ยำวุ้นเส้นอัญชัน เป็นอีกหนึ่งเมนูจากดอกอัญชันที่เป็นเมนูของคาว ซึ่งเมนูนี้จัดว่าเมนูที่ได้รับความนิยมมากพอสมควร ซึ่งขึ้นตอนต่างๆ ในการทำก็ไม่ได้แตกต่างจากการทำยำวุ้นเส้นแบบทั่วไป เพียงแต่มีเคล็ดลับบางอย่างที่เป็นสูตรเฉพาะของเมนูนี้ มาติดตามกันว่าเมนูนี้จะมีขั้นตอนในการทำแตกต่างจากยำวุ้นเส้นทั่วไปอย่างไร 
  เริ่มต้นทำเมนูยำวุ้นเส้นอัญชันด้วยการตั้งน้ำเพิ่มต้มดอกอัญชันเป็นเวลาประมาณ 5 นาที จากนั้นก็นำดอกอัญชันขึ้นมาพักไว้ แล้วจึงนำวุ้นเส้นมาลวกในน้ำต้มดอกอัญชันเพื่อให้วุ้นเส้นมีสีเดียวกับดอกอัญชันนั่นเอง จากนั้นก็ทำตามขั้นตอนต่างๆ เหมือนยำวุ้นเส้นทั่วไป ซึ่งความพิเศษคือวุ้นเส้นนั้นจะเป็นสีดอกอัญชัน และมีรสชาติอัญชันเพิ่มเข้าไปนั่นเอง  

6. ข้อควรระวังในการใช้อัญชัน

อัญชันนั้นแม้จะจัดว่าเป็นพืชที่มีสรรพคุณหลากหลาย และให้ประโยชน์ในด้านต่างๆ แก่ร่างกาย แต่การทานอัญชันนั้นย่อมต้องมีข้อระมัดระวัง เช่น การทานอัญชันติดต่อกันมากเกินไปนั้นจะทำให้ไตต้องทำงานหนัก เพราะว่าต้องขับสีของดอกอัญชันออกมาจากร่างกาย รวมไปถึงผู้ป่วยที่เป็นโรคเลือดต่างๆ ควรงดเว้นการทานอัญชัน เนื่องจากอัญชันนั้นมีฤทธิ์ในการละลายลิ่มเลือด ทำให้เลือดแข็งตัวช้า ผู้ป่วยโรคเลือดจึงควรหลีกเลี่ยง

นอกจากนี้การทานดอกอัญชันดิบยังเป็นเรื่องที่ไม่ควรทำ เนื่องจากยางของดอกอัญชันนั้นมีความเป็นกรด ซึ่งจะทำให้ทางเดินอาหารเกิดการระคายเคือง หรือการอักเสบได้ การทานดอกอัญชันต้องล้างให้สะอาด และนำไปปรุงให้สุกก่อนทุกครั้ง รวมไปถึงสตรีมีครรภ์ต้องปรึกษาแพทย์ก่อนการรับประทานด้วย

จะเห็นได้ว่าวิธีปลูกอัญชันนั้นไม่ได้ยากเลย ซึ่งอัญชันจัดได้ว่าเป็นพืชสมุนไพรประเภทหนึ่งที่มีสรรพคุณต่างๆ มากมาย ปลูกได้ง่าย นำมาทำอาหารก็ง่าย ซึ่งวิธีการปลูกรวมไปถึงวิธีการดูแลรักษาอัญชันให้เจริญเติบโตนั้นได้แนะนำไว้อย่างละเอียดในบทความนี้แล้ว ดังนั้นถ้ามีโอกาส หรือมีเวลาเพียงพอ ควรลองปลูกดอกอัญชันด้วยตัวเองไว้ในบ้านเพื่อใช้ประโยชน์ด้านต่างๆ จากอัญชัน