ไม้สัก เป็นไม้เศรษฐกิจที่มีความสำคัญของบ้านเรามาตั้งแต่สมัยโบราณ แต่ในปัจจุบันปริมาณไม้สักที่หลงเหลืออยู่ในธรรมชาติมีจำนวนน้อยมาก และไม้สักคุณภาพดีส่วนใหญ่ก็ถูกควบคุมโดยหน่วยงานของรัฐบาลอย่างเข้มงวด ดังนั้น การจะซื้อ ขาย ตัด หรือย้าย ถือเป็นเรื่องวุ่นวายมากเลยทีเดียว
ด้วยเหตุผลเหล่านี้ส่งผลให้องค์ความรู้ในการซื้อขายไม้สักแคบลงไปอีก โดยจำกัดอยู่เฉพาะกลุ่มที่สนใจ หรือผู้ประกอบการที่คร่ำหวอดอยู่ในวงการมายาวนานเท่านั้น การจะหาไม้สักคุณภาพดี ที่สามารถการันตีได้ว่าแท้นั้นจึงถือเป็นเรื่องสำคัญที่ไม่สามารถละเลยได้ทีเดียว วันนี้ Baania จึงขอนำทุกท่านมาพบกับ วิธีดูไม้สัก ด้วยตัวเองอย่างไรให้ไม่ถูกหลอกกันดีกว่า
คุณสมบัติของไม้สักที่ทำให้หลายคนหลงรักยามแรกเห็นก็คือ ลวดลายของไม้ที่เกิดจากความมหัศจรรย์ตามธรรมชาติ ซึ่งผ่านกระบวนการเพาะบ่ม และสะสมสิ่งเหล่านี้มาเป็นระยะเวลายาวนานหลายสิบปี แทบจะเรียกได้ว่าเป็นงานศิลปะชั้นดีที่มีค่ายิ่งกว่าราคาทองคำเสียอีก
ด้วยความที่ธรรมชาติของไม้สัก เป็นต้นไม้ที่เจริญเติบโตช้า ต้องอาศัยระยะเวลาในการเพาะปลูกหลายสิบปี ส่งผลให้เนื้อของไม้ชนิดนี้มีความหนาแน่นสูงมาก โดยได้รับการยืนยันจากผลพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์แล้วว่า ไม้สักมีความหนาแน่นมากถึง 1,000 กิโลกรัม/ตารางเซนติเมตรเลยทีเดียว
เคยสังเกตไหมว่า ทำไมไม้สักมักไม่ได้รับผลกระทบจากศัตรูของไม้ จำพวกปลวก มอด หรือแมลงต่าง ๆ สักเท่าไรนัก เนื่องจากไม้สักมีสารเคมีที่ชื่อว่า O-cresyl methyl ether ซึ่งเป็นอันตรายต่อพวกมันนั่นเอง ด้วยเหตุนี้ จึงไม่แปลกใจว่าทำไมคนไทยในสมัยก่อนจึงสามารถเอาตัวรอดจากปัญหาเหล่านี้ได้โดยไม่ต้องพึ่งสารเคมีนั่นเอง
ที่มาของคำว่า สักทอง จึงไม่ได้มาเพราะโชคช่วย ในไม้สักทองซึ่งการันตีว่าแท้ มีปริมาณทองคำแฝงอยู่ในเนื้อไม่ถึง 0.55 pmm หรือในไม้สักทองจำนวน 26 ต้น จะสามารถสกัดปริมาณทองคำได้มากถึง 1 บาทเลยทีเดียว ด้วยเหตุนี้จึงไม่แปลกใจเลยว่า เมื่อเรานำไม้สักมาเคลือบสีทำให้ขึ้นเงา เนื้อไม้สักจะสว่างไสวราวกับทองคำเลยทีเดียว
ไม้สัก มีอยู่ด้วยกันหลายชนิด แต่ละชนิดก็มีลักษณะ และคุณภาพที่แตกต่างกันออกไป ตลอดจนถึงราคาก็ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ และความสวยงามของลำต้นเป็นสำคัญอีกด้วย ดังนั้น วิธีดูไม้สักเพื่อให้ได้องค์ประกอบที่ครบถ้วน ควรคำนึงถึงปัจจัยดังต่อไปนี้
อายุของต้นสักสามารถบอกอะไรได้มากมาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งความแข็งแรงสมบูรณ์ของลำต้นที่ได้ขนาดและพร้อมนำมาใช้งานจะต้องมีอายุเกินกว่า 15-20 ปีขึ้นไป เพราะจะทำให้ท่านได้เนื้อไม้ที่มีความหนาแน่นพอดีและได้สีที่สวยงาม เป็นต้น
หากสามารถเห็นสภาพพื้นที่การปลูกได้ก็ถือเป็นเรื่องที่ดี แต่หากไม่สามารถลงพื้นที่ได้ก็สังเกตได้จากลักษณะลำต้นของไม้สักท่อนนั้นเป็นสำคัญ เพราะลักษณะลำต้นของไม้สักที่ดีควรจะตั้งตรงไม่คดงอ
วิธีพิสูจน์ไม้สักว่าจริงแท้ได้ดีที่สุด คือการพิสูจน์ลายไม้ เพราะลายของไม้สักนั้นแตกต่างจากไม้ประเภทอื่นอย่างชัดเจน ที่สำคัญ สีและลวดลายของไม้สักแต่ละชนิดก็สามารถจำแนกได้แตกต่างกันอีกด้วย เช่น
ไม้สักทอง มีสีน้ำตาลทอง จะมีลักษณะเนื้อไม้ละเอียด ลวดลายอาจไม่มาก
ไม้สักหยวก เนื้อไม้จะมีสีน้ำตาลอ่อน หรือจางกว่าไม้สักทอง ลวดลายไม้อาจไม่เป็นโทนเดียวกันทั้งแผ่น
ไม้สักไข ลักษณะลำต้นอาจไม่ใหญ่เท่ากับไม้สักประเภทอื่น เนื้อไม้จะมีไขปน มีสีน้ำตาลเข้ม
ไม้สักหิน เนื้อไม้จะแข็งแต่เปราะ มีสีน้ำตาลเข้ม ลวดลายไม่ซับซ้อนมาก
ไม้สักขี้ควาย สังเกตได้ง่าย ๆ เพราะเมื่อตัดมาดูจะพบว่าเนื้อไม้มีสีเขียวแซมอยู่กับสีน้ำตาลซึ่งแตกต่างจากประเภทอื่นพอสมควร
นอกจากวิธีการดูไม้สักแต่ละประเภทแล้ว การแบ่งเกรดของไม้สักก็มีหลายวิธี สิ่งที่คนในวงการใช้จำแนกเกรดไม้แต่ละประเภทซึ่งมีผลต่อราคาของไม้ ได้แก่
ไม้เรือนเก่า เป็นไม้เกรด A+ คุณภาพดีที่สุด มีอายุลำต้นเกินกว่า20 ปี มีสีน้ำตาลลวดลายสวยงามน่าดูชม
ไม้สวนป่าองค์การอุตสาหกรรมป่าไม้(ออป.) ส่วนใหญ่ปลูกในพื้นที่สูง เนื้อไม้มีสีเข้มมีลวดลายสวยงาม เป็นไม้เกรด A ที่มีคุณภาพดีกว่าไม้ที่ปลูกกันบริเวณที่ราบทั่วไป
ไม้ที่ปลูกบนพื้นที่หนังสือสิทธิทำกิน(นส.3) เป็นไม้เกรดบี ที่มีคุณภาพปานกลางปลูกตามเทือกสวนชาวบ้านทั่วไป ลักษณะไม้มีการหดตัวได้ง่ายกว่าไม้เกรดเอ มีสีอ่อน ความหนาแน่นของเนื้อไม้จัดอยู่ในระดับปานกลาง ปัจจุบันไม้เกรดบีถือว่าหาง่ายและมีขายในท้องตลาดมากที่สุด
อย่างไรก็ดี ข้อควรระวังในการซื้อไม้สักทุกประเภท ผู้ซื้อควรตรวจสอบไม้สักทุกชิ้นตามกฎเกณฑ์ที่ได้กล่าวไปโดยละเอียด เพราะมิเช่นนั้น อาจพบบรรดาพ่อค้าหัวใส นำไม้ที่ไม่มีคุณภาพหรือคนละเกรดมาปะปนแล้วขายในราคาสูงก็เป็นได้
ถึงแม้ว่าไม้สักจะถูกจัดอยู่ในประเภทไม้เนื้ออ่อน แต่ด้วยความที่มีความหนาแน่นสูง และมีสรรพคุณในการป้องกันแมลงได้เป็นอย่างดี ส่งผลให้คนทั่วไปนิยมนำไม้สักมาใช้สร้างที่อยู่อาศัย หรือประดิษฐ์ของใช้ภายในครัวเรือน ตลอดจนสามารถนำไปทำเฟอร์นิเจอร์ที่มีความงดงามได้อีกด้วย
ไม้สัก ถูกยกย่องว่าเป็นราชาแห่งไม้ที่หลายท่านอยากมีไว้ในครอบครอง เพื่อแสดงถึงความมั่งคั่ง มั่นคงตามครรลองของสังคมในอดีต ดังนั้น ก่อนตัดสินใจเลือกไม้สักคุณภาพดีมาไว้ใช้งาน จึงควรเรียนรู้ วิธีดูไม้สัก ที่ถูกต้องเพื่อป้องกันสารพัดกลโกงจากผู้ไม่ประสงค์ดีนั่นเอง
ที่มาภาพประกอบ :